Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 97
stelde termijn plaatsheeft: A schenkt zijn huis aan B, tenzij hij (A) binnen het jaar
trouwt. Deze voorwaarde is niet vervuld (en de verbintenis wordt definitief), als A, op
het einde van de periode, nog steeds niet getrouwd is.
Een ontbindende positieve voorwaarde die zich op een niet nader bepaald tijdstip
kan voordoen, is vervuld (en de verbintenis vervalt dus), als A (binnen een redelijke
termijn en uiterlijk op het ogenblik van zijn overlijden) trouwt. Deze voorwaarde is
niet vervuld (en de verbintenis blijft overeind), als A, uiterlijk bij zijn dood, niet getrouwd
is, of reeds vroeger, zodra vaststaat dat A inmiddels b.v. dement is geworden.
Een ontbindende negatieve voorwaarde die zich binnen een bepaald tijdsbestek
moet voordoen, is vervuld, indien de (positief geformuleerde) gebeurtenis binnen de
gestelde termijn uitblijft. A schenkt zijn huis aan B, tenzij B niet trouwt voor het einde
van het jaar (nog vrijgezel is op het einde van het jaar). De voorwaarde is niet vervuld
(en de schenking blijft bestaan), als de gebeurtenis binnen de gestelde termijn
plaatsgrijpt: B trouwt voor het einde van het jaar. (*1)
Een ontbindende negatieve voorwaarde die zich op een willekeurig tijdstip kan
voordoen, is vervuld, wanneer de (positief geformuleerde) gebeurtenis, binnen een redelijke
termijn en uiterlijk bij B’s overlijden, uitblijft, of zodra vaststaat dat B niet
meer kan trouwen. A schenkt zijn huis aan B, tenzij B niet trouwt (vrijgezel blijft).
Deze voorwaarde is niet vervuld (en de verbintenis blijft derhalve bestaan), als B op
enig ogenblik toch in het huwelijksbootje stapt.
144 Zonder tijdsbepaling waarbinnen de voorwaarde zich moet voordoen of moet
uitblijven, kan men derhalve, zoals betoogd, worden geconfronteerd met een lange
wachttijd, die zelfs niet eindigt bij het overlijden van de voorwaardelijke schuldenaar
of schuldeiser. Deze lange periode van onzekerheid bemoeilijkt het rechtsverkeer.
De rechtspraak is daarom weleens geneigd om zelf een tijdsspanne te bepalen, na
verloop waarvan de voorwaarde geacht wordt niet te zijn vervuld. Ze houdt daarbij
rekening met wat de partijen vermoedelijk zouden hebben gewild en met de concrete
gegevens van de zaak. Zo zag het Franse Hof van Cassatie (*2) geen graten in een
beslissing van de feitenrechter, volgens wie de opschortende voorwaarde bij een verkoop
niet meer in vervulling kon gaan, zes jaar na de ondertekening van de akte, daar
de verkoopakte geen indexeringsbeding bevatte noch een revalorisatiecoëfficiënt van
de koopsom.
Vaak zal men overigens in de overeenkomst een impliciete uiterste tijdsbepaling
vinden waarbinnen de voorwaarde moet worden vervuld. Men neme het eerder gegeven
voorbeeld, waarin ik mijn buurvrouw 36 rode rozen beloof, indien zij een hoge
boom die mijn zicht belemmert, in haar tuin omhakt. Deze voorwaarde impliceert een
impliciete tijdsbepaling. Ik ben er immers weinig mee gebaat, als mijn buurvrouw
(*1) De vraag of dergelijke voorwaarde geoorloofd is, wordt hier buiten beschouwing gelaten.
(*2) Cass. fr. 3 februari 1982, Bull. civ. 1982, III, nr. 37, Rev. trim. dr. civ. 1983, 131, met opm. F. CHABAS.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)