Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

More documents

Recommendations

Info

VOORWAARDE – 116 VERBINTENISSENRECHT 3. Epiloog: bestaat het voorwaardelijk recht (resp. verbintenis) tijdens de wachttijd? 169 In het reeds vermelde arrest van 9 februari 1933 (*1) overwoog het Hof van Cassatie ‘que la condition suspensive est un événement futur de réalisation incertaine qui suspend la naissance de l’obligation; qu’il s’ensuit qu’aussi longtemps que la condition est pendante, le contrat n’existe pas et ne peut produire aucun effet’. 170 Men kan zich hierbij echter allereerst de vraag stellen naar de betekenis van een uitdrukking als ‘een verbintenis bestaat’ en ‘een overeenkomst bestaat’. Een verbintenis bestaat alleszins niet in dezelfde zin als waarin gezegd wordt dat God (al dan niet) bestaat of dat kabouters, spoken of het monster van Loch Ness bestaan. Een verbintenis lijkt me te bestaan als ze rechtsgevolgen afwerpt (*2) of meebrengt: een verbintenis zonder rechtsgevolgen is juridisch immers onbestaande. Een overeenkomst kan echter bestaan in een historisch feit: op 1 mei 2005 zijn A en B het eens geworden over de verkoop van A’s kasteel aan B tegen de prijs van 1 miljoen euro. Men kan echter ook zeggen dat een overeenkomst bestaat in de mate waarin de eruit voortvloeiende rechten en plichten bestaan. 171 Bij de lectuur van het cassatiearrest van 9 februari 1933 valt op dat dit arrest ten onrechte het bestaan van de overeenkomst verwart met het bestaan van de verbintenis. De voorwaarde schort immers, zo wordt gezegd, het bestaan van de verbintenis op, en daaruit wordt afgeleid dat de overeenkomst, tijdens de wachttijd, niet bestaat en geen enkel rechtsgevolg kan hebben. Het hoeft niet veel betoog dat men hier met een duidelijk non sequitur te maken heeft of minstens met een erg verwarrend taalgebruik. Indien de overeenkomst als historisch feit wordt beschouwd, bestaat ze duidelijk onvoorwaardelijk, ongeacht de vraag of de eruit voortvloeiende rechten en verbintenissen een voorwaardelijk karakter hebben (en zelfs als alle eruit voortvloeiende verbintenissen voorwaardelijk zijn). Daarom betoogt DE PAGE (*3) terecht: ‘Dans ce qu’on appelle le ‘contrat conditionnel’, ce n’est pas le contrat qui est affecté dans sa naissance, dans son existence. Le contract existe dès l’instant où il est conclu. Ce n’est que son exécution (obligations qui en naissent) qui subit l’influence de la condition, qui ne pourra être poursuivie que si la condition (que nous supposons suspensive) se réalise. Le contrat lui-même existe, répétons-le. [...] On voit par ce qui précède combien il est erroné de dire, comme l’a pourtant fait la cour de cassation, que le contrat (*1) Cass. 9 februari 1933, Pas. 1933, I, 203, met concl. Proc. Gen. P. LECLERCQ, zie vooral de blz. 108-109 en 124. (*2) Volgens het Groot Woordenboek der Nederlandse Taal (Van Dale) betekent ‘bestaan’ o.m. ‘in wezen zijn’: God bestaat. En de uitdrukking ‘deze wet bestaat nog’ betekent ‘is nog van kracht’. (*3) H. DE PAGE, o.c., I, 226, nr. 153bis; vgl. reeds F. LAURENT, o.c., XVII, 122, nrs. 102-103; zie ook J.D.A. DEN TONKELAAR (Opschortende en ontbindende voorwaarden volgens BW en NBW, inStudiepockets Privaatrecht, nr. 31, Zwolle, 1983, 11): ‘Naar mijn overtuiging kan een rechtshandeling zelf niet voorwaardelijk zijn’. OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 117 sous condition suspensive n’existe pas tant que la condition n’est pas réalisée. Le contrat existe parfaitement. Ce n’est que son exécution (obligations qui en découlent) qui est tenue en suspens, différée, incertaine. Le contrat lui-même n’est pas affecté dans son existence. [...] En allant au fond des choses, on ne peut même pas dire que ce sont les obligations nées du contrat qui n’existent pas. Ces obligations existent; ne n’est que leur exécution qui est suspendue’. Hoogstens zou een overeenkomst voorwaardelijk kunnen worden genoemd, indien alle eruit voortvloeiende verbintenissen en rechten voorwaardelijk zijn. 172 De vraag daarentegen of de voorwaardelijke verbintenis tijdens de wachttijd bestaat, peilt naar de rechtsgevolgen van de voorwaardelijke verbintenis tijdens deze wachttijd. De meerderheid van de auteurs leerde dat de voorwaardelijke verbintenis niet bestaat, zolang de voorwaarde niet is vervuld. (*1) Zich hoofdzakelijk baserend op de leer van DE PAGE, zoals vervat in het randnumer 153bis van het eerste deel van zijn Traité, en geheel in overeenstemming met de conclusie van zijn toenmalig advocaat-generaal H. LENAERTS, overwoog het Hof van Cassatie in een arrest van 5 juni 1981 (*2): ‘Wanneer bij overeenkomst een verbintenis onder opschortende voorwaarde wordt aangegaan, bestaat de overeenkomst hangende de voorwaarde, ook al is de uitvoering van de verbintenis geschorst; deze overeenkomst doet derhalve rechten en plichten voor de partijen ontstaan, en de partij die haar verplichtingen niet nakomt, kan schadeplichtig zijn’. In latere arresten herhaalt het Hof deze doctrine. (*3) Ofschoon het bestaan van de voorwaardelijke overeenkomst in dit arrest duidelijk wordt bevestigd, spreekt het zich eigenlijk niet uit over het bestaan van de voorwaardelijke verbintenis tijdens de wachttijd. Het zegt enkel dat de uitvoering van de voorwaardelijke verbintenis hangende de voorwaarde wordt geschorst. In die zin is de for- (*1) Men consultere de indrukwekkende lijst met verwijzingen bij Ph. GERARD, ‘Vers une définition nouvelle de l’obligation sous condition suspensive’, R.C.J.B. 1990, 111, noot 6. Zie ook W. VAN GERVEN, Beginselen van Belgisch Privaatrecht, I,Algemeen Deel, Antwerpen-Utrecht, 1969, 104, nr. 37; R. VANDEPUTTE, De overeenkomst, Brussel, 1977, 148; G. MARTY en P. RAYNAUD, Dr. civ., I,Introduction générale à l’étude du droit, Parijs, 1972, 295, nr. 164: ‘La condition est un événement futur mais de réalisation incertaine dont on fait dépendre l’existence ou la résolution du droit’; O. MILHAC, La notion de condition dans les contrats à titre onéreux, (B.D.P., t. 286), Parijs, 2001, 66, nrs. 192-194: A.H. SCHELTEMA, De goederenrechtelijke werking van de ontbindende voorwaarde, Deventer, 2002, o.m. blz. 272 en 308. Soms drukken deze auteurs zich echter onnauwkeurig uit. Zo bepaalt H. DE PAGE (o.c., I, nrs. 152 en 159) de voorwaarde als ‘un événement futur et incertain dont dépend la naissance ou l’extinction du droit (art. 1168).[...] L’incertitude de la condition (tout ou moins suspensive) empêche réellement le droit de naître’. Maar even verder (o.c., I, nr. 153bis) betoogt de eminente auteur, zoals reeds gezegd, dat de verbintenissen die uit de overeenkomst voortvloeien, reëel bestaan, maar dat enkel hun uitvoering wordt opgeschort. (*2) Arr. Cass. 1980-81, 1157, R.W. 1981-82, 246, met concl. Adv. Gen. H. LENAERTS, Pas. 1981, I, 1149, T. Aann. 1981, 297, met noot M.A. FLAMME, T.B.P. (Trim.) 1984, 145, met noot X. DIEUX, R.C.J.B. 1983, 199, met gecit. noot J. HERBOTS; Rb. Brugge 2 oktober 1985, Rec. gén. enr. not. 1986, 380, met noot A.C.; Brussel 3 december 1986, T.B.H. 1988, 25. (*3) Cass. 15 mei 1986, R.C.J.B. 1990, 106, met gecit. noot Ph. GERARD; 21 januari 2000, Arr. Cass. 2000, 166; Rb. Brugge 2 oktober 1985, Rec. gén. enr. not. 1986, 381, met noot A.C. Bijzondere overeenkomsten OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)
Page 1 and 2:
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 1
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 65
Page 115: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 11
Page 161: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 16
show all

Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?