Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VOORWAARDE – 56
VERBINTENISSENRECHT
Bovendien moet, in beide gevallen, zowel bij een eigenlijke potestatieve voorwaarde
als bij een partijbeslissing, de aan de betrokken partij verleende bevoegdheid
om het voorwerp van de verbintenis nader te bepalen of de van haar wil afhankelijke
voorwaarde te vervullen (of te verhinderen), behoorlijk en te goeder trouw worden
nagekomen. En in beide gevallen zal men, bij twijfel, opteren voor de geldigheid van
het beding van partijbeslissing of van de potestatieve voorwaarde. (*1) Men zal er
derhalve van uitgaan dat de bevoegdheid tot nadere bepaling te goeder trouw moet
worden uitgeoefend. Dit onderstelt dat het vereiste van de objectieve goede trouw een
objectieve inhoud heeft en in een bepaalde, reële mate, de appreciatievrijheid van de
betrokken partij beperkt. (*2) (*3)
Anderzijds zal een beding krachtens welk de schuldeiser op willekeurige wijze het
voorwerp van de verbintenis van de schuldenaar kan bepalen, nietig zijn, terwijl een
verbintenis onder louter potestatieve voorwaarde langs de zijde van de schuldeiser,
zoals gezegd, rechtsgeldig is. Misschien zou men hierin een argument kunnen vinden
voor het kunstmatig karakter van de klassieke doctrine inzake louter potestatieve
voorwaarden.
Het voorwerp van de verbintenis is echter onvoldoende bepaald, zodra het deels
afhangt van subjectieve elementen. Men denke b.v. aan de verhuur van een parking
tegen een prijs die afhangt van het door de uitbater verkregen nettoresultaat. Dit
nettoresultaat wordt echter deels bepaald door de huurder-uitbater zelf: hij beslist b.v.
eigenmachtig [(is de beslissing van de uitbater niet voor (marginale) objectieve toetsing
vatbaar?] over de onderhoudskosten van het materieel en over de vervanging of
afschrijving van dit materieel. Dit houdt echter nog niet in dat de verschuldigde huurprijs
afhankelijk is van een louter potestatieve voorwaarde: het nettoresultaat hangt
immers ook af van een aantal uitgaven die de uitbater niet kan beïnvloeden, zoals de
verschuldigde fiscale en sociale lasten. (*4)
83 Men heeft enkel met een louter potestatieve voorwaarde te maken, indien de vervulling
ervan uitsluitend en in alle opzichten van het goeddunken van de schuldenaar
afhangt. Negatief uitgedrukt: ‘Wanneer er meer is dat een partij op een bepaalde wijze
doet handelen dan zijn enkele wil om de voorwaarde al dan niet in vervulling te doen
gaan, wordt de voorwaarde niet als een door de wet verboden potestatieve ge-
(*1) Zie b.v. Bergen 12 november 1979, Rec. gén. enr. not. 1980, 177 (180); Rb. Luik 11 maart 2004, Rec. gén. enr. not.
2004, 451 (II.1.2). De Vrederechter van Sint-Truiden liet de interpretatieregel Potius ut valeat primeren door het beginsel
dat, in geval van twijfel, een verzekeringscontract tegen de verzekeraar moet worden uitgelegd (Vred. Sint-Truiden 11 oktober
1998, A.J.T. 1999-2000, 554).
(*2) Aldus beschouwd, komen de opvattingen van M.E. STORME (o.c.) en van L. CORNELIS (o.c.) eigenlijk op hetzelfde
neer. Deze laatste leert immers dat de criteria op basis waarvan de partijbeslissing wordt genomen, in het beding
van partijbeslissing zelf moeten worden aangegeven. Volgens M.E. STORME is dit niet vereist, maar moet de partijbeslisser
zijn bevoegdheid niettemin te goeder trouw uitoefenen. Indien dit criterium de vrijheid van de partijbeslisser reëel
beperkt – wat toch de bedoeling is – vallen beide stellingen (nagenoeg) samen.
(*3) Cass. 20 mei 1994, R.W. 1995-96, 600.
(*4) Rb. Brussel 9 juni 1997, A.J.T. 1997-98, 253.
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers