Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VOORWAARDE – 88
129 Bij het bovenstaande moet echter nog worden aangestipt dat het aannemen van
een impliciete voorwaarde of oorzaak die niet uit de akte blijkt, niet mag indruisen
tegen artikel 1341 B.W.. Terzake lijkt dan ook omzichtigheid geboden.
Weliswaar mag de rechter een akte – met inbegrip van haar zgn. duidelijke
bewoordingen – interpreteren op basis van extrinsieke elementen. Maar het beroep op
extrinsieke elementen ‘deviendrait illégal et serait condamné par les règles de la
preuve littérale, si le juge s’en servait, non pour comprendre et interpréter l’acte, mais
pour rechercher la teneur et les modalités de la convention en dehors de l’acte, pour
admettre la preuve de la teneur et des modalités de la convention, abstraction faite de
l’acte’. (*1) J. DABIN verwoordt deze regel van zijn kant als volgt (*2): ‘Là où intervient
la preuve littérale, prohibition est faite d’interpréter l’opération autrement que
par écrit: l’article 1156 recule devant l’exigence de la preuve, mais sans qu’il soit
défendu d’interpréter, à la lumière de tous les éléments utiles, l’écrit lui-même, le texte
fût-il parfaitement clair et précis, dépourvu de toute ambiguïté’. En hij vervolgt dat
elke interpretatie moet vertrekken van het geschrift zelf ‘auquel rien ne peut être
ajouté de neuf, de distinct’. (*3) Een niet-geschreven ontbindende voorwaarde (of
oorzaak) lijkt dan ook moeilijk te kunnen worden aangenomen, wanneer de akte zelf
daarover geen enkele aanduiding bevat. (*4)
Inzake schenkingen en testamenten heeft het geschrift bovendien niet alleen een
bewijsfunctie; het testament en de schenking, in de zin van artikel 931 B.W., zijn duidelijk
vormelijke akten. Dit betekent echter niet dat de formele schenking en het testament
niet zouden mogen worden geïnterpreteerd op basis van extrinsieke elementen.
Voor hun interpretatie geldt met andere woorden de regel van artikel 1341 B.W.
onverkort. (*5)
2. Welke rechtshandelingen kunnen voorwaardelijk worden gesloten?
VERBINTENISSENRECHT
130 In beginsel kunnen alle rechtshandelingen gemodaliseerd worden door een
voorwaarde, voorzover ze pecuniaire, vermogensrechtelijke rechten of verbintenissen
in het leven roepen. De voorwaardelijke schuldvordering of verbintenis kan voortvloeien
uit om het even welke vermogensrechtelijke contractuele of eenzijdige rechtshandeling.
(*1) Concl. Adv. Gen. L. CORNIL voor Cass. 4 april 1941, Pas., I, 120 (2 arresten), i.h.b. 125-127. Deze conclusies zijn
weliswaar in die zin verouderd, dat zij nog uitgaan van de doctrine dat zgn. ‘duidelijke’ termen geen interpretatie behoeven.
(*2) J. DABIN, noot onder Cass. 30 januari 1947, R.C.J.B. 1947, 223; vgl. H. DE PAGE, Traité élémentaire de droit civil
belge, III, nr. 866.
(*3) J. DABIN, o.c., 227.
(*4) Vgl. Cass. 28 februari 1980, R.W. 1980-81, 1799.
Het lijkt me erg byzantijns, en naar redelijkheid niet te verantwoorden om de verdwijning van de oorzaak-determinerend
motief (of in de zin van de vooronderstelde gang van zaken) niet aan dezelfde bewijsregels te onderwerpen als het
bestaan van een voorwaarde.
(*5) H. DE PAGE, o.c., VIII, nrs. 1309 en 1311.
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers