Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 45
trouw met Tanja Dexters. Een realistischer en ernstiger voorbeeld vinde men in de
belofte waarbij iemand aan een ander gedurende het komende jaar de dividenden
schenkt van de aandelen die hij bezit. Als aandeelhouder beslist hij mede – maar niet
alleen – of er in die bepaalde periode dividenden zullen worden uitgekeerd, maar kan
hij niet alleen bewerkstelligen dat de vennootschap wordt ontbonden en dus geen dividenden
meer zal uitkeren. (*1)
65 Vanuit het standpunt van de mogelijkheid voor een van de betrokken partijen om
de voorwaarde in vervulling te doen gaan, kan men derhalve per saldo vier verschillende
soorten van voorwaarden onderscheiden: de toevallige, de gemengde, de eenvoudig
potestatieve en de louter potestatieve voorwaarde.
De vervulling van de toevallige voorwaarde kan niet worden beïnvloed noch door
de schuldenaar, noch door de schuldeiser; als ‘toeval’ wordt hierbij beschouwd elke
gebeurtenis of handeling die extern is ten opzichte van de partijen. Als de voorwaarde
dus in een handeling of een beslissing van een derde bestaat, is toevallig de voorwaarde
die enkel afhangt van de wil van een derde: ik beloof je b.v. een Belgische
vlag, als prins Laurent trouwt.
Hangt de vervulling van de voorwaarde af van de wil van de schuldeiser of schuldenaar
én van de wil van een onbepaalde derde, dan is de voorwaarde eenvoudig
potestatief. Ze is eveneens eenvoudig potestatief, wanneer de schuldeiser of schuldenaar
ze door hun wil kunnen teweegbrengen (of verhinderen), al is daarbij ook een
handeling van de betrokken partij vereist of al vergt de realisatie van de wil van de
betrokkene een extern middel.
De voorwaarde is gemengd, als haar vervulling afhangt van de wil van een van de
betrokken partijen en van de wil van een bepaalde derde. De voorwaarde is ten slotte
louter potestatief, als ze enkel van de wil van de schuldenaar of van de schuldeiser
afhangt.
– Nietigheid van de louter potestatieve voorwaarde
66 Een verbintenis aangegaan onder een opschortende voorwaarde die louter potestatief
is langs de zijde van de schuldenaar is nietig. De schuldenaar verbindt zich immers
niet reëel, indien hij zich slechts verbindt voorzover hij wil presteren. Opdat een
voorwaarde geldig zou zijn, leerde reeds POTHIER, ‘il faut qu’elle ne détruise pas la
nature de l’obligation: telle est la condition qui ferait dépendre l’obligation de la pure
et seule volonté de la personne qui s’engage, comme si je promettais de donner quelque
chose à quelqu’un, si cela me plaisait, si voluero; car l’obligation étant iuris vinculum
quo necessitate astringimur, et refermant essentiellement une nécessité de donner
ou de faire quelque chose, rien n’est plus contraire à sa nature que de la faire
(*1) Cass. fr. 28 mei 1974, D.S. 1975, 144, met noot A. PONSARD.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)