Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 111
ring nog geen uitwerking. (*1) Toch zou eventueel kunnen worden overwogen om aan
de voorwaardelijke schuldeiser het voordeel van de Pauliana toe te kennen, indien hij
aantoont dat de gewraakte handeling, ofschoon verricht vóór de vervulling van de
voorwaarde, werd gesteld om de inning van de toekomstige schuld te bemoeilijken of
onmogelijk te maken. (*2) Het probleem heeft overigens weinig praktisch belang. Als
de voorwaarde in vervulling gaat, brengt de terugwerkende kracht daarvan immers
mee dat de schuldeiser alle bedrieglijke handelingen die zijn schuldenaar tijdens de
periode van onzekerheid stelde, met de Pauliana kan aanvechten (*3) (zie verder,
nr. 181).
Tussen de voorwaardelijke schuldvordering van de schuldeiser en een actuele
schuldvordering van de schuldenaar is geen wettelijke (*4) compensatie mogelijk; de
schuldvordering van de schuldeiser is immers niet eens opeisbaar. (*5) En zolang de
voorwaarde niet vervuld is, loopt de bevrijdende verjaring niet met betrekking tot een
voorwaardelijke schuldvordering; tijdens de wachttijd kan de schuldeiser immers geen
betaling vorderen (art. 2257 B.W.). (*6)
162 Correlatief kan de schuldenaar de schuldeiser, tijdens de periode van onzekerheid,
niet dwingen zijn betaling te aanvaarden. En wanneer de schuldenaar de schuldeiser,
vóór de vervulling van de voorwaarde, zou betalen in de onwetendheid van de
voorwaarde zelf of in de waan verkerend dat ze reeds vervuld is, heeft men te maken
met een onverschuldigde betaling. De dwalende schuldenaar mag het onverschuldigd
betaalde terugvorderen. (*7)
(*1) H. DE PAGE, o.c., III, nr. 229-230; M. PLANIOL en G. RIPERT, Traité pratique de droit civil français, VII, 2e
uitg., door P. ESMEIN, J. RADOUANT en G. GABOLDE, Parijs, 1954, nr. 995; J. GHESTIN, Traité de droit civil, II, Les
obligations, Les effets du contrat, Parijs, 1992, nr. 692; vgl. Rb. Dendermonde 4 december 1931, Pas. 1933, III, 19.
(*2) R. KRUITHOF, H. BOCKEN e.a., ‘Overzicht van rechtspraak. De Verbintenissen’, T.P.R. 1994, 689, nr. 363; Cass.
19 maart 1998, T.B.H. 1998, 531, met noot C. VERBRUGGEN, R.W. 1998-99, 1177, met noot K. VAN RAEMDOCNK.
(*3) G. BAUDRY-LACANTINERIE, Traité théorique et pratique de droit civil, XIII, door G. BAUDRY-LACANTINE-
RIE en L. BARDE, Parijs, 1907, nr. 813.
(*4) Wel is een conventionele compensatie mogelijk; partijen kunnen afspreken dat ook voorwaardelijke schulden zullen
worden gecompenseerd, mits zij daardoor geen afbreuk doen aan de verworven rechten van derden (A. VERBEKE en
I. VERVOORT, ‘Contracten onder voorwaarde’, in B. TILLEMAN en A. VERBEKE (eds.), Knelpunten Kanscontracten,
Schoten, 2004, 166 e.v., nr. 37.
(*5) H. DE PAGE, o.c., III, nr. 637; J. ROODHOOFT e.a., Bestendig Handboek Verbintenissenrecht, v° Verbintenissen
onder voorwaarde (door B. CLAESSENS), Antwerpen, losbl., III.1-5 - III.1-8, nr. 2527; Cass. 15 september 1983, Arr.
Cass. 1983-84, 41, Pas. 1984, I, 42, met concl Adv. Gen. E. LIEKENDAEL (vooral nrs. 9-11), R.W. 1983-84, 2887, J.T.
1985, 185.
(*6) Bergen 27 april 1993, R.G.A.R. 1995, 12407; PLANIOL en RIPERT, o.c., VII, nr. 130; vgl. ASSER-HARTKAMP,
Verbintenissenrecht, I,De verbintenis in het algemeen, Deventer, 2004, nr. 644; art. 3:313 N.B.W.
In feite kan hij dit wel, omdat hij bewarende maatregelen kan treffen (zie verder, nr. 166). De wetgever wilde de schuldeiser
echter niet verplichten om de kosten te maken van een stuiting van de verjaring, nu de schuldenaar goed weet dat hij
(de schuldeiser) hem niet kan vervolgen (H. DE PAGE, o.c., VII, nr. 114, A; Y. HANNEQUART, o.c., v° Condition,
nrs. 319-322).
(*7) H. DE PAGE, o.c., I, nr. 159,2°; P. VAN OMMESLAGHE, o.c., 766; Y. HANNEQUART, o.c., nr. 270; Cass. 7
oktober 1982, Arr. Cass. 1982-83, 215, Res iura imm. 1983, 95.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)