Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

More documents

Recommendations

Info

VOORWAARDE – 78 VERBINTENISSENRECHT sing. ‘Dans la théorie de la cause impulsive et déterminante, les art. 1131 et 1133 dominent l’art. 900. Cet article n’est pas applicable, si le vice, plus profond, de la cause illicite infecte l’acte’. (*1) Artikel 900 B.W. is dus enkel van toepassing op de voorwaarde in de strikte zin van het woord, i.e. op de toekomstige en onzekere gebeurtenis – in casu: de gedraging van de begiftigde –, die in de optiek van de beschikker, slechts een modaliteit, een accessoir element van de gift uitmaakt. De vervulling van de voorwaarde is voor hem niet de determinerende beweegreden van de gift en de voorwaarde vormt slechts een bijkomstig aspect van een rechtshandeling, die ook, zonder de voorwaarde, voor de beschikker zin en betekenis heeft. De beschikker heeft enkel een regeling getroffen naar gelang van de verschillende situaties die zich kunnen voordoen. Weliswaar heeft één van deze situaties zijn voorkeur – b.v. dat de begiftigde niet huwt – maar deze voorkeur is niet de doorslaggevende reden voor zijn gift. ‘Si la condition ou la charge avaient, dans l’esprit du disposant, un rôle secondaire, c’est-à-dire si celui-ci avait préféré la liberalité à la condition, l’article 900 trouvera son application’. (*2) Men spreekt van een voorwaarde-modaliteit. (*3) In dit verband kan artikel 4:45 Nederlands N.B.W. nuttig worden vermeld. Volgens het eerste lid ervan wordt een voorwaarde die in strijd is met de goede zeden, de openbare orde of een dwingende wetsbepaling, voor niet-geschreven gehouden. De beschikking waaraan de voorwaarde of de last is toegevoegd, is echter nietig, indien deze de beslissende beweegreden tot die beschikking is geweest. 113 De bewijslast dat de beweerde voorwaarde in wezen de oorzaak van de gift uitmaakt, berust evenwel bij diegene die haar nietigheid vordert, de beschikker of zijn erfgenamen. In beginsel is immers artikel 900 B.W. van toepassing. Omdat hij de nietigheid vordert van een rechtshandeling die strijdig is met de openbare orde of de goede zeden, staat het adagium Nemo auditur aan zijn vordering niet in de weg. (*4) Het staat aan de feitenrechter om, op onaantastbare wijze, uit te maken of de voorwaarde slechts een loutere modaliteit van de gift uitmaakt dan wel haar doorslagge- (*1) H. DE PAGE, o.c., VIII, nr. 251. Volgens sommige auteurs (J.J. DUPEYROUX, Contribution à la théorie générale de l’acte à titre gratuit, Parijs, 1955, 198 e.v., hierin bijgetreden door Ph. SIMLER, La nullité partielle des actes juridiques, Parijs, B.D.P., t. 101, 1969, 332-352) is het echter contradictorisch te gewagen van een beschikking om niet, waaraan een doorslaggevend motief verbonden is, althans wanneer de begunstigde van de voorwaarde de beschikker zelf is of een derde. Als de voorwaarde-determinerend motief tot voordeel strekt van de beschikker, heeft men, aldus deze auteurs, in werkelijkheid te maken met een overeenkomst die deels onder bezwarende titel is. Wanneer de voorwaarde-doorslaggevend motief niet kan worden uitgevoerd is het, in deze visie, vanzelfsprekend dat ook de schenking vervalt, omdat deze schenking slechts een vermomde overeenkomst om baat is, en dus eigenlijk onder de toepassing van art. 1172 B.W. valt. (*2) G. MARTY en P. RAYNAUD, o.c., 367, nr. 478.2. (*3) M. COENE, ‘Grondrechten en testeervrijheid’, in K. RIMANQUE (ed.), De toepasselijkheid van de grondrechten in private rechtsverhoudingen, Antwerpen, 1982, 322, nr. 13. (*4) R. KRUITHOF e.a., ‘Overzicht van rechtspraak. Verbintenissenrecht’, T.P.R. 1994, 424-426, nrs. 162-163; anders: W. VAN GERVEN en S. COVEMAEKER, Verbintenissenrecht, Leuven-Leusden, 2001,92-93. OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 79 vend motief was. Indien hij de voorwaarde genegen is, zal hij wellicht geneigd zijn om op ‘onaantastbare’ wijze te beslissen dat ze het determinerend motief van de gift uitmaakte. Maar het beding waarbij de beschikker de gift uitdrukkelijk afhankelijk maakt van de vervulling van de voorwaarde, maakt het hem niet mogelijk om die gift te vrijwaren voor de door artikel 900 B.W. voorgeschreven nietigheid; de beschikker bedingt b.v. ‘Bij niet-vervulling van de voorwaarde moet de gift worden beschouwd als nooit te zijn toegestaan’, of ‘de vervulling van de voorwaarde vormt het doorslaggevend motief en de oorzaak van onderhavige gift’. (*1) Anders zouden alle beschikkers een soortgelijk beding inlassen en zou het dwingend artikel 900 B.W. dode letter worden. Wat de partijen ook mogen geschreven hebben over de onderlinge relatie tussen de vervulling van de voorwaarde en de gift, de feitenrechter moet steeds in concreto nagaan of dit beding met de werkelijkheid strookt, ofschoon men zich hierbij kan afvragen hoe deze feitenrechter erin zal slagen om aldus het hart en de nieren van de beschikker te doorgronden. Als men zich herinnert dat er slechts van een ongeoorloofde voorwaarde sprake kan zijn, wanneer de beschikker de keuzevrijheid of de handelwijze van de begiftigde wil beïnvloeden (zie nr. 100), dan wordt het onderscheid tussen een ongeoorloofde voorwaarde als loutere modaliteit en de ongeoorloofde voorwaarde als determinerend motief wel erg subtiel. 114 Een en ander leidt ertoe dat de regelingen van de artikelen 900 en 1172 B.W. in feite naar elkaar toegroeien. Ongeoorloofde voorwaarden bij giften worden weliswaar in beginsel beheerst door artikel 900 B.W., maar in vele gevallen wordt dit artikel geprimeerd door de artikelen 1131 en 1133 B.W., of, zo men wil, door artikel 6 B.W., die (dat), net als artikel 1172 B.W., tot de nietigheid van de verbintenis leidt. Heeft men anderzijds bij een overeenkomst onder bezwarende titel te maken met een ongeoorloofde voorwaarde die slechts een bijkomstig aspect vormt van de rechtshandeling, dan zal enkel de voorwaarde als niet-geschreven worden beschouwd. (*2) c. Enige concrete toepassingsgevallen 115 Omdat ongeoorloofde voorwaarden hoofdzakelijk bij giften voorkomen, zou het de perken van deze verhandeling te buiten gaan, indien een volledig overzicht zou worden gegeven van alle (on)mogelijke voorwaarden, waarmee de rechtspraak werd geconfronteerd. Hierbij valt op dat voorwaarden die de begiftigde tot een onrechtmatige handeling of een strafbaar feit aansporen, in de praktijk zelden voorkomen. Het (*1) H. DE PAGE, o.c., VIII, nr. 259, A; Cass. 26 februari 1874, Pas. 1874, I, 82; Cass. 31 oktober 1952, Arr. Cass. 1953, 107, Pas. 1953, I, 107, met concl. Proc. Gen. HAYOIT DE TERMICOURT, R.C.J.B. 1953, 5 e.v., met gecit. noot J. DA- BIN; Cass. 26 oktober 1987, R.C.J.B. 1992, 18, met noot L. RAUCENT, ‘A propos de la révocation et de l’interprétation des testaments’, 31-38, (nrs. 8-11). (*2) H. DE PAGE, o.c., I, 235, nr. 156, C; Ph. SIMLER, La nullité partielle des actes juridiques, Parijs, 1969, 79-82. Bijzondere overeenkomsten OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)
Page 1 and 2:
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 1
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 27
Page 77: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 77
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161:
show all

Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?