Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 133
dition sont extrêmement simples. S’il s’agit d’une condition suspensive, l’obligation
ne prend pas naissance. Les parties sont dans la même situation que si elles n’avaient
pas contracté’. (*1)
Het arrest van 5 juni 1981 is terzake niet zeer duidelijk. Het overweegt immers:
‘Wanneer de voorwaarde ontbreekt, houdt de overeenkomst weliswaar op te bestaan
en de voorwaardelijk aangegane verbintenis krijgt nooit uitvoering. Dit belet echter
niet dat de niet-nakoming van verplichtingen tot schadeloosstelling aanleiding kan
geven, [...], hoewel de overeenkomst intussen teniet is gegaan’. Deze formulering laat
m.i. onvoldoende blijken dat de overeenkomst, naast voorwaardelijke, ook actuele
rechten en plichten in het leven kan roepen. Niet-nakoming van deze actuele verbintenissen
kan aanleiding geven tot de gemeenrechtelijke sancties bij wanprestatie. De
voorwaardelijke verbintenissen bestaan dus definitief niet; de actuele verbintenissen
en de rechtshandeling bestaan wel degelijk. De overeenkomst heeft zich als feit voorgedaan
en het ontbreken van de voorwaarde kan dit feit niet ongedaan maken. Als
echter alle rechtsgevolgen van de overeenkomst, en met name ook haar actuele
rechtsgevolgen, hun beslag hebben gekregen, zou men eventueel ook kunnen zeggen
dat de overeenkomst is tenietgegaan.
200 Het niet in vervulling gaan van de voorwaarde kan echter tot gevolg hebben dat
er geen oorzakelijk verband bestaat tussen de fout van de voorwaardelijke schuldenaar
en de schade. Onderstel dat A aan B een computer verkoopt onder de opschortende
voorwaarde dat A tot ambtenaar wordt benoemd op het Ministerie van Financiën.
Tijdens de wachttijd blijft A de computer gebruiken en maakt hem stuk; op de
geplande datum wordt hij echter niet benoemd tot ambtenaar. Omdat de voorwaarde
uitblijft, kan B geen aanspraak maken op de computer (*2); omdat die computer nooit
moet worden geleverd, doet de risicovraag zich niet voor.
Als de voorwaarde uitblijft, kan de schuldeiser derhalve geen schadevergoeding eisen
wegens de niet-nakoming van de voorwaardelijke verbintenis. Hij kan echter wel
schadevergoeding vorderen wegens de eventuele niet-nakoming van de actuele verbintenissen
die uit de rechtshandeling voortvloeien en de aansprakelijkheid van zijn
wederpartij is contractueel en niet (quasi-)delictueel. (*3)
Zo werd, in het geval dat aanleiding gaf tot het cassatiearrest van 5 juni 1981, betoogd
dat de gemeente die met een aannemer een overeenkomst van aanneming van
werk had gesloten, deze aannemer ervan diende op de hoogte te brengen dat de gunning
van de opdracht door de toezichthoudende overheid niet was goedgekeurd. De
omstandigheid dat de aannemer hiervan niet tijdig op de hoogte werd gebracht, kan
(*1) H. DE PAGE, o.c., I, nr. 169; vgl. P. VAN OMMESLAGHE, Droit des obligations, Brussel, Presses Univ. Bruxelles,
1986-1996, 769, b.
(*2) P. VAN OMMESLAGHE, o.c., 770, d, 3; gecit. concl. Adv. Gen. H. LENAERTS, 248. Wanneer de voorwaarde wel
in vervulling gaat, is art. 1183 B.W. toepasselijk.
(*3) Ph. GERARD, ‘Vers une définition nouvelle de l’obligation sous condition suspensive’, R.C.J.B. 1990, 108-128,
nr. 18; voorzichtiger en minder affirmatief: J. HERBOTS, gecit. noot, 219, nr. 17.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)