Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VOORWAARDE – 54
VERBINTENISSENRECHT
heid in redelijkheid en billijkheid uitoefent, en voorzover hij het voorwerp van des
schuldenaars verbintenis, met inachtneming van de (objectieve) goede trouw, bepaalt
(*1).
Het beding van partijbeslissing is nietig, wanneer het de schuldeiser toestaat het
voorwerp van de verbintenis van de schuldenaar naar goeddunken te bepalen. Vermits
men de overeenkomsten echter veeleer moet interpreteren in de zin waarin ze enig
gevolg kunnen hebben dan in de zin waarin ze geen gevolg kunnen teweegbrengen
(*2), zal men het beding bij voorkeur in die zin opvatten dat de schuldeiser zijn
bevoegdheid niet willekeurig, en zonder rekening te houden met de gerechtvaardigde
belangen van de schuldenaar, kan uitoefenen. (*3)
Een voorbeeld van een aan de schuldeiser overgelaten partijbeslissing waarvan de
mogelijkheid thans algemeen wordt aanvaard, is de prijsbepaling bij aanneming van
werk. (*4)
81 De partijbeslissing kan evengoed worden bedongen ten voordele van de schuldenaar.
Hij bepaalt dan het voorwerp van zijn verbintenis. In dit geval verdient de
schuldeiser een bijzondere bescherming: de schuldenaar mag de verschuldigde prestatie
niet tot bijna-niets herleiden, tot ‘une prestation infime, sans utilité sérieuse pour
le créancier’. (*5) De eenzijdig door de schuldenaar bepaalde prestatie zal slechts
volstaan, indien zij binnen de grenzen van de goede trouw wordt bepaald. (*6)
Andermaal geldt, krachtens de interpretatieregel potius ut valeat, dat het beding van
partijbeslissing ‘in beginsel zo moet worden uitgelegd dat het niet louter potestatief
is. De nietigheid is m.a.w. slechts een noodoplossing voor het geval dergelijke uitleg
niet haalbaar is’. (*7)
(*1) M.E. STORME, o.c., 1268, nr. 3.
(*2) Over de draagwijdte van art. 1157 B.W., zie o.m. Cass. 25 september 1981, Arr. Cass. 1981-82, 155, Pas. 1982, I,
158; Cass. 21 september 1987, Pas. 1988, I, 77, R.W. 1988-89, 1325: Art. 1157 B.W. betekent niet dat een beding steeds
moet worden opgevat in een zin waarin het enig gevolg kan hebben en evenmin dat, wanneer het voor tweeërlei uitlegging
vatbaar is, de rechter het altijd derwijze moet uitleggen dat het een recht toekent of een verbintenis oplegt; R. KRUITHOF,
H. BOCKEN e.a., ‘Overzicht van rechtspraak. Verbintenissenrecht’, T.P.R. 1994, 443-444, nr. 172: in de hiërarchie van de
interpretatieregels heeft art. 1156 B.W. de voorrang op art. 1157 B.W.
(*3) ‘L’intention de ceux qui se rapportent à d’autres personnes, renferme la condition que ce qui sera réglé sera raisonnable;
et leur dessein n’est pas de s’obliger à ce qui pourrait être au-delà des bornes de la raison et de l’équité’ (DOMAT,
Les lois civiles dans leur ordre naturel, B.I., t. 1, s. III, § 11, gecit. door M.E. STORME, o.c., 1265); H. DE PAGE, o.c.,
I, nr. 155bis; M.E. STORME, o.c., 1265, nr. 5; J. ROODHOOFT (ed.), Bestendig Handboek Verbintenissenrecht, 2001,
losbl., nr. 2547; Juriscl. civ., art. 1168-1174, nr. 22; Bergen 12 november 1979, Rec. gén. enr. not. 1980, 177 (180); Rb.
Bergen 3 november 1987, J.T. 1988, 176.
(*4) Zie o.m. R. KRUITHOF, ‘Overzicht van rechtspraak. Verbintenissenrecht’, T.P.R. 1983, nr. 70 en T.P.R. 1994, 365-
367, nr. 136.
(*5) R. DEMOQUE, Traité des obligations, II, nr. 767.
(*6) M.E. STORME, o.c., 1281, nr. 21. Een erg paternalistische en deugddoende illustratie van de stelling dat de goede
trouw willekeur uitsluit, is te vinden in H.R. 3 januari 1934 (N.J. 1924, blz. 377), waarin toelaatbaar werd geacht het
beding in een echtscheidingsconvenant volgens welk de man de uitkering aan zijn ex-vrouw kon intrekken als haar levenswijze
naar zijn oordeel niet goed was. De lagere rechter (Amsterdam 5 december 1922, N.J. 1923, blz. 540) oordeelde
deze voorwaarde toelaatbaar, omdat de vrouw zich bewust bij het oordeel van de man had neergelegd en omdat art. 1374
Nederlands B.W. (overeenstemmend met ons art. 1134 B.W.) een onredelijk oordeel in de weg stond.
(*7) H. DE PAGE, o.c., I, 230, nr. 155bis.
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers