Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 159
ving enkel zou ingaan vanaf de dag van de vervulling van de voorwaarde, zou ze
andermaal haar doel volledig missen.
241 Ook voor de overige daden van bewaring geldt dat ‘l’intérêt pratique de la
question de la rétroactivité est nulle en ce qui les concerne’. (*1)
Men is het er immers over eens (zie supra, nrs. 187 e.v. en 218) dat de voorlopige
eigenaar – de verkoper onder opschortende voorwaarde of de begiftigde onder ontbindende
voorwaarde – kon overgaan tot de normale daden van beheer en tot het innen
van de vruchten. De reële betekenis van de strikte retroactiviteit van de vervulde
voorwaarde blijkt zich dus te beperken tot een loutere toepassing van de regel Resoluto
iure dantis resolvitur ius accipientis.
242 Toch is er, ook zakenrechtelijk, minstens één belangrijk verschil tussen de terugwerkende
kracht van de vervulde voorwaarde en de loutere toepassing van de zoeven
vernoemde regel. Beschikkingen over de zaak door de voorlopige eigenaar die
niet conflicteren met het recht van de definitieve eigenaar, vervallen namelijk niet bij
de loutere toepassing van deze regel. Weliswaar kan de definitieve eigenaar zijn recht
aan iedere latere gerechtigde tegenwerpen, maar dit is slechts nodig ten aanzien van
conflicterende rechten. Slechts die beschikkingen van de voorlopige eigenaar vervallen,
die conflicteren met het recht van de definitief gerechtigde. Gunstige of
niet-conflicterende beschikkingen blijven intact. Dit blijkt b.v. bij de vestiging van
een erfdienstbaarheid ten voordele van het voorwaardelijk vervreemde erf. Algemener
kan men stellen dat toepassing van de retroactiviteit leidt tot de nietigheid van een
latere beschikking door de voorlopige eigenaar, terwijl de regel Nemo potest enkel
leidt tot haar niet-tegenwerpelijkheid.
Het is ten zeerste de vraag welke kamp de rechtspraak, die, bij mijn weten, tot op
heden nog niet met een dergelijk geval werd geconfronteerd, zou kiezen.
243 De zakenrechtelijke werking van de vervulde ontbindende voorwaarde betreft
bovendien, en vanzelfsprekend, enkel verbintenissen die de overdracht of het tot stand
brengen van zakelijke rechten beogen. Ze is volledig irrelevant voor persoonlijke vorderingen.
Wie aan de vervulde voorwaarde dus terugwerkende kracht verleent, kan de ongedaanmaking
van een prestatie, tijdens de wachttijd uitgevoerd tot nakoming van een
voorwaardelijke verbintenis, na het in vervulling gaan van de voorwaarde baseren op
haar terugwerkende kracht. Door de vervulling van de voorwaarde verliest de uitgevoerde
prestatie haar rechtsgrond, zodat men te maken heeft met een onverschuldigde
betaling. Als A aan B 100.000 euro belooft onder de ontbindende voorwaarde dat één
van A’s kinderen, C, alsnog (vóór een bepaalde datum) zal trouwen, zal de rechts-
(*1) H. EYGOUT, o.c., 246, nr. 351.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)