Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 21
Heeft de verkoop een soortzaak tot voorwerp, dan is er in beginsel een rechtsgeldige
verkoop, tenzij het, op het ogenblik van het sluiten van de overeenkomst, reeds
onmogelijk is om exemplaren van deze soortzaak te vinden of te produceren (art.
1130, eerste lid B.W.). Men (*1) drukt dit onnauwkeurig als volgt uit dat de verkoop
van een toekomstig goed afhankelijk is van de voorwaarde dat het toekomstig goed
totstandkomt. Kan de verkoper het toekomstig goed niet leveren, dan maakt hij zich
schuldig aan contractuele wanprestatie.
De situatie is echter anders, als de koper niet zozeer de toekomstige zaak zelf koopt
(emptio rei speratae), maar de waarschijnlijkheid dat ze totstandkomt (emptio spei).
De verkoop heeft dan duidelijk een aleatoir karakter, en de koper moet steeds betalen,
ook als de toekomstige zaak – b.v. de opbrengst van een visvangst – niet totstandkomt.
27 Zo ook is de verkoop waarbij de bepaling van de koopsom aan een derde wordt
overgelaten (art. 1592 B.W.) geen voorwaardelijke verkoop. Zolang de derde de
koopprijs niet heeft bepaald, bestaat er nog geen verkoop. De prijsbepaling door de
derde kan echter niet worden opgevat als een voorwaarde, want pas door deze prijsbepaling
ontstaat een rechtsgeldige overeenkomst. (*2)
Uiteraard is er ook geen verkoop, indien de toestemming van een van de partijen
ontbreekt. Wanneer iemand een bestelbon ondertekent ‘onder voorbehoud tot januari
1976’ heeft de aspirant-koper zich helemaal niet verbonden. De Burgerlijke Rechtbank
(*3) te Brussel zag hierin een verkoop onder louter potestatieve voorwaarde van
de koper, en vernietigde de overeenkomst. Het was correcter om te spreken van een
onvolmaakte rechtshandeling, een embryo dat nooit het licht zag.
Evenzeer is de ‘voorwaardelijke toewijzing’, bij de veiling van een onroerend goed
in aanwezigheid van slechts enige mede-eigenaars, in werkelijkheid slechts een voorlopige
toewijzing. Voor de geldigheid van de toewijzing zijn nog de goedkeuring en
de instemming van de niet-aanwezige mede-eigenaars vereist. De toewijzing is slechts
de authentieke vaststelling van het resultaat van het opbod. (*4) Er is derhalve nog
geen rechtsgeldige koop-verkoop, en niets belet de mede-eigenaars in onverdeeldheid
het goed aan één van hen te verkopen.
Artikel 1178 B.W. (zie daarover verder, nr. 154) is terzake niet van toepassing. (*5)
De ondertekening van het proces-verbaal van toewijzing door de aanwezige deelge-
(*1) B. TILLEMAN, o.c., 347, nr. 888.
(*2) H. DE PAGE, o.c., I, nr. 154; vgl. Rb. Antwerpen 7 januari 1982, R.W. 1984-85, 678.
(*3) Kh. Brussel 26 maart 1979, R.W. 1980-81, 935; zie ook: o.m. Antwerpen 5 januari 1993, T.B.B.R. 1994, 242, met
noot I. DURANT, ‘La vente conclue par l’entremise d’un mandataire sous réserve de l’accord du propriétaire’; vgl. Rb.
Leuven 26 mei 1961, R.W. 1961-62, 650. Als de verkoper echter de door bemiddeling van de makelaar gesloten ontwerpverkoopovereenkomst
ratificeert, neemt men aan dat deze ratificatie terugwerkende kracht heeft (H. DE PAGE, o.c., V,
uitg. 1975, nr. 446; F. WERDEFROY, Registratierechten, Antwerpen, 2002, 502, nr. 563).
(*4) H. DE PAGE, o.c., II (uitg. 1964), 523, nr. 531ter.
(*5) Luik 13 juni 1946, R.W. 1946-47, 367; vgl. Antwerpen 4 april 1984, R.W. 1985-86, 1082, T. Not. 1986, 86; F. WER-
DEFROY, Registratierechten, Antwerpen, 2002, 502, nr. 562.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)