Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 71
veearts Van Noppen neerschiet. ‘Il serait inadmissible que l’efficacité d’un acte avantageux
pour l’un des contractants soit subordonnée à la violation, par celui-ci, d’une
loi d’ordre public ou des bonnes mœurs, ou que, dans un tel acte et par appât de ses
avantages, l’autre partie réussisse à imposer une telle violation’. (*1)
Men wil echter evenzeer vermijden dat de voorwaardelijke schuldeiser afziet van
een fundamenteel recht of vrijheid, of dit recht slechts in een bepaalde zin en richting
uitoefent, aangelokt door het hem in het vooruitzicht gestelde voordeel, op voorwaarde
dat hij bedoeld recht of vrijheid niet of enkel in de door de schuldenaar gewenste zin
zou uitoefenen.
De nadruk ligt dus niet zozeer op de intrinsieke ongeoorloofdheid van de vervulling
van de voorwaarde, maar eerder op de toelaatbaarheid van de druk die, door middel
van de voorwaarde, op de wil van de schuldeiser wordt uitgeoefend. (*2) Als de
voorwaardelijke schuldeiser overigens afziet van de uitoefening van een fundamenteel
recht, hoeft dit op zichzelf niet ongeoorloofd te zijn; uit den boze is het hem verlenen
van voordelen op voorwaarde dat hij van de uitoefening van bedoeld recht afziet.
Volgens anderen is de uitoefening van druk op zichzelf niet ongeoorloofd. Ongeoorloofdheid
is er enkel, wanneer de motieven die de druk (en de voorwaarde) inspireren
niet door de beugel kunnen: druk uitgeoefend uit goed bedoelde en geoorloofde
motieven zou dus niet getroffen worden door artikel 900 B.W. (*3)
101 Dat de strekking van de voorwaardelijke rechtshandeling uiteindelijk doorslaggevend
is, en niet zozeer het al dan niet onrechtmatig karakter van de vervulling van
de voorwaarde op zichzelf beschouwd, blijkt ook duidelijk uit dit sprekende voorbeeld.
(*4) De belofte u iets te geven, als u zich in dronken toestand in het openbaar
begeeft, is duidelijk ongeoorloofd, omdat ze een aansporing vormt tot openbare dron-
(*1) H. DE PAGE, ibid.; vgl. Jur. civ., art. 1168-1174, nr. 56: ‘La loi ne veut pas que la perspective de l’engagement ou
de son retrait incite le créancier... à accomplir un fait prohibé’.
(*2) Vgl. Ph. MALAURIE en L. AYNÈS, Cours de droit civil, VI-3, Les obligations, Le régime général, Parijs, 2001,
133, nr. 183: ‘L’illiciété ne tient pas tellement à la nature du fait que la condition a pour objet qu’à l’intention des parties.
Elle est l’incitation à commettre un acte contraire à la loi ou aux bonnes mœurs’.
Vgl. Rb. Luik 23 april 1990, Rec. gén. enr. not. 1992, 113.
(*3) Vgl. M. COENE, ‘Grondrechten en testeervrijheid’, in K. RIMANQUE (ed.), De toepasselijkheid van de grondrechten
in private rechtsverhoudingen, Antwerpen, 1982, 323, nr. 15.
(*4) ASSER-HARTHAMP, o.c., nr. 164; zie ook A. PITLO, Nederlands burgerlijk recht, IV,Algemeen deel van het
verbintenissenrecht, 9e uitg., door J.L.P. CAHEN, Deventer, 2002, 36: ‘Neem het geval dat A aan zijn neef B een studietoelage
wil geven als hij C huwt. Wanneer die toelage ertoe dient om B over de brug te helpen met iemand te trouwen
waarvoor hij niets voelt, is de voorwaarde in strijd met de goede zeden, maar als het erom gaat B in staat te stellen huwelijk
en studie met elkaar te combineren, is er niets tegen; vgl. AUBRY en RAU, Cours de droit civil français, IV,6e
uitg., door E. BARTIN, Parijs, 1964, § 302, blz. 94: ‘Toute obligation contractée, soit pour le cas où le stipulant commettrait
un acte illicite ou omettrait d’accomplir un devoir, soit pour celui où le promettant accomplirait tel devoir ou ne
commettrait pas tel acte illicite, est frappée de nullité. D’autre part, l’obligation contractée pour le cas où, soit le promettant
lui-même, soit un tiers, commettrait un acte illicite, ou négligerait de remplir un devoir, est valable, et devra être
exécutée si la condition vient à se réaliser’.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)