Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 119
Voorts zij er andermaal aan herinnerd dat de voorwaardelijke schuldenaar wiens
verbintenis afhankelijk is van het verkrijgen van een lening of van een vergunning, de
nodige stappen moet ondernemen om deze lening of deze vergunning daadwerkelijk
te verkrijgen. Blijft hij volledig passief, dan begaat hij een contractuele fout.
174 Niettemin lijkt het onloochenbaar dat de voorwaardelijke verbintenis tijdens de
wachttijd nog niet bestaat. (*1) Zolang de voorwaarde niet vervuld is, heeft de verbintenis
nog geen rechtsgevolgen en kan haar nakoming niet worden gevorderd. Het
– sobere – artikel 6:22 van het Nieuw Nederlands Burgerlijk Wetboek is in dit opzicht
zeer leerzaam: ‘Een opschortende voorwaarde doet de werking van een verbintenis
eerst met het plaatsvinden van de voorwaarde aanvangen’.
Wel beschikt de schuldeiser, in de periode van onzekerheid, reeds over een juridisch
beschermde verwachting. De schuldenaar mag de verwezenlijking van de voorwaarde
niet verhinderen of bemoeilijken; in voorkomend geval moet hij zelfs meewerken
aan haar totstandkoming; de uitvoering van de verbintenis mag niet onmogelijk
worden gemaakt en het voorwerp ervan moet ongewijzigd blijven. (*2)
Dit recht op een loyale en normale (niet-kunstmatig veroorzaakte of verhinderde)
vervulling van de voorwaarde lijkt me een typisch voorbeeld te zijn van een eventueel
recht (*3), een actueel recht op de loyale en normale vervulling van de voorwaarde
en op het nemen van bewarende maatregelen met het oog op de hypothese dat
de voorwaarde in vervulling gaat, een recht derhalve dat de kansen op de vervulling
van de voorwaarde intact laat en dat ervoor zorgt dat de schuldeiser, eens de voorwaarde
vervuld, nog nuttig zijn alsdan onvoorwaardelijk geworden recht zal kunnen
uitoefenen.
Dit voorbereidend eventueel recht dat onmiddellijk ontstaat, zodra de voorwaardelijke
rechtshandeling gesloten is, verschaft aan de houder van een voorwaardelijk recht
een reële waarde, een reëel voordeel. Daarom kan dit recht aan derden worden gecedeerd
en gaat het op zijn erfgenamen over. Dit eventueel recht mag echter niet worden
verward met het actueel recht dat zal ontstaan, zodra de voorwaarde in vervulling
gaat. De rechtshandeling die aan de oorsprong ligt van het voorwaardelijk recht (en
(*1) ‘Ainsi, la condition a-t-elle, à la différence du terme, une incidence non seulement sur l’exigibilité, mais sur
l’existence de l’obligation;... Il existe deux catégories différentes de conditions: L’une suspend, en même temps que
l’exécution, la naissance de l’obligation; c’est la condition suspensive’ (H. L. en J. MAZEAUD, Leçons de droit civil, II-1,
Obligations, 9de uitg. door F. CHABAS, Parijs, 1085-1086, nr. 1027). Anders: ASSER-RUTTEN, Verbintenissenrecht. De
verbintenis in het algemeen, 5e druk, Zwolle, 1978, die, onder het oud Nederlands Burgerlijk Wetboek, leerde: ‘Natuurlijker
is de opvatting dat de verbintenis reeds hangende de opschortende voorwaarde, bestaat, zij het zonder volledige
werking’ (p. 138).
(*2) Vgl. de gecit. concl. van Adv. Gen. LENAERTS, R.W. 1981-82, 247.
(*3) Vgl. J. M. VERDIER, Les droits éventuels, Parijs, 1955: ‘Le droit immédiatement engendré par le contrat est un
droit à l’acquisition du droit futur, lorsque la situation de fait sera achevée par la survenance de la condition’ (286, nr. 359;
vgl. 319, nr. 396); A. COLIN, H. CAPITANT en L. JULLIOT DE LA MORANDIÈRE, Traité de droit civil, II, Parijs,
1959, 937, nr. 1691: ‘Le futur créancier a d’ores et déjà un droit; ce n’est pas encore le droit de créance puisque celui-ci
ne naîtra que si la condition se réalise, mais c’est le droit à être considéré alors comme créancier’; H., L. en J. MA-
ZEAUD, Leçons de droit civil, II-1, Parijs, 1991, 9e uitg., door F. CHABAS, nrs. 1031 en 1032: ‘Le droit éventuel est un
droit moins efficace que le droit ordinaire dont il prépare la naissance éventuelle’ (nr. 1032); J. HERBOTS, l.c., 212, nr. 9.
Bijzondere overeenkomsten
OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)