Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

More documents

Recommendations

Info

VOORWAARDE – 62 Zo ook oordeelde de Arbeidsrechtbank van Doornik (*1) dat de ontbindende voorwaarde, bestaande uit het zakken van een aangeworven bediende bij gelegenheid van een test, waarvan de organisatie en het resultaat uitsluitend afhingen van de macht van de werkgever, zonder enig toezicht van een derde, louter potestatief is. Dit is ongetwijfeld juist, maar men kan betwijfelen of een test waarvan het resultaat uitsluitend afhangt van de macht van de werkgever, in de praktijk vaak voorkomt. De resultaten van een test die peilt naar de geschiktheid van de kandidaten om een bepaalde taak uit te voeren, mogen uitsluitend afhangen van de geschiktheid van de kandidaten voor deze taak of functieprofiel. Indien de werkgever overigens in plaats van de saaie maar oerdegelijke Pieter Jansens, de bloedmooie maar voor de functie volledig ongeschikte Venus had gekozen, zou Pieter Jansens kunnen inroepen dat de werkgever de verwezenlijking van de voorwaarde zelf heeft bewerkstelligd, en dat de aanstelling van Venus derhalve een contractuele wanprestatie uitmaakt. Hij zou de rechtsgeldigheid van de test kunnen betwisten en aanvoeren dat hij, te kwader trouw, niet gunstig werd gerangschikt. – Noopt het vervullen van de voorwaarde de schuldenaar tot een offer? VERBINTENISSENRECHT 91 De vervulling van de voorwaarde kan voor de schuldenaar uit een zo banale handeling bestaan, dat ze hem nauwelijks iets ‘kost’, en dat ze hem in feite niet deert. Een verbintenis onder een zodanige voorwaarde nadert tot de limiet ‘indien ik zal willen’. Men herinnere zich het voorbeeld ‘indien ik de wenkbrauwen frons’. Als tegenvoorbeeld kan het geval worden vermeld van een man die een echtscheidingsprocedure heeft ingesteld tegen zijn wettige echtgenote. Tijdens de procedure koopt hij een appartement, onder voorwaarde dat de echtscheiding wordt uitgesproken. Het is weliswaar theoretisch mogelijk dat hij de procedure niet verderzet of er zelfs volledig afstand van doet. Maar dit is zeer onwaarschijnlijk, en zou voor hem, misschien (*1) Arbrb. Doornik 9 januari 1981, J.T.T. 1981, 138. Overheidsexamens vormen wellicht een frequent praktijkvoorbeeld van zulke tests. Noodzakelijk – maar hopelijk niet voldoende – om te slagen is dat men gesteund wordt door een ‘democratische’, d.w.z. een door de organiserende overheid erkende politieke partij; vgl. Cass. 18 januari 1993, J.T.T. 1993, 141, R.C.J.B. 1995, 37, met noot J. CLESSE, Rec. Cass. 1993, 71, met noot W. RAUWS. Men merke op dat de beweerde louter potestatieve voorwaarde in dit geval ontbindend is, en dus normalerwijze, hoe dan ook, geldig zou zijn. Inzake arbeidsovereenkomsten is zulke voorwaarde echter strijdig met het imperatieve ontslagrecht: de vervulling van de voorwaarde komt neer op ontslag (voor meer details, zie P. HUMBLET, M. RIGAUX, R. JANVIER en W. RAUWS, Synopsis van het Belgisch Arbeidsrecht, Antwerpen-Groningen, 205, nr. 404). OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005) Kluwer uitgevers
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE – 63 financieel maar in elk geval psychologisch, veel nadeliger uitvallen dan dat de echtscheiding wordt uitgesproken – waardoor hij nochtans effectief schuldenaar zal worden van de koopsom. (*1) De gebeurtenis of het feit in de macht van de schuldenaar staat de geldigheid van de van deze gebeurtenis afhankelijke verbintenis niet in de weg, als het teweegbrengen van die gebeurtenis aan de schuldenaar een nadeel berokkent of voor hem een offer uitmaakt. (*2) 92 Ofschoon de rechtsleer over de potestatieve voorwaarde dit onvoldoende belicht, ontstaan verbintenissen meestal niet alleen en geïsoleerd, maar in een synallagmatisch verband. Als de schuldenaar onder potestatieve voorwaarde derhalve zijn verbintenis niet nakomt, verliest hij ook het voordeel van de door zijn wederpartij verschuldigde prestatie. (*3) En wanneer de verbintenis van de schuldenaar vernietigd wordt, verliest de correlatieve verbintenis van de schuldeiser van de potestatieve verbintenis haar oorzaak; derhalve is de gehele overeenkomst nietig. ‘Indien de ene verbintenis nietig is wegens afhankelijkheid van een (louter) potestatieve voorwaarde, is de andere dat ook... Op die manier wordt de ‘schuldeiser’ van de eerste verbintenis (schuldenaar van de tweede) beschermd tegen de willekeur van de ‘schuldenaar’ van de eerste verbintenis (schuldeiser van de tweede)’. (*4) (*1) Ph. MALAURIE en L. AYNÈS, Cours de droit civil, VI,Les obligations, Parijs, 1993-94, 647, noot 53; Rb. Luik 23 april 1990, Rec. gén. enr. not. 1992, 112: de rechter redeneert echter helemaal niet in termen van de ernst van het gebrachte offer, maar merkt op dat de termijn waarbinnen de echtscheiding zal worden uitgesproken ook afhangt van de aan de procedure inherente traagheid: bepalen van een datum waarop de getuigen zullen worden verhoord, vaststellen van een datum waarop daarover zal worden gepleit, e.d.m. Vgl.: ‘Vraag is natuurlijk of het gevaar reëel is dat de schenker bereid is tot dergelijke drastische beslissing [in dat geval: niet te huwen] met zware persoonlijke gevolgen louter en alleen om op zijn schenking te kunnen terugkomen’ (M. PUELINCKX-COENE, ‘Schenkingen onder potestatieve voorwaarde’, in A. VERBEKE, F. BUYSSENS en H. DERYCKE, Schenkingen (Handboek Estate Planning 2), Brussel, 2005, 423, nr. 653, noot 1025). (*2) Ph. MALAURIE en L. AYNÈS, o.c., VI, 646, nr. 1113. Of, zoals J. GHESTIN (o.c., inEtudes A. WEILL, 255) het uitdrukt; ‘Lorsque l’acte à accomplir par le débiteur est sans conséquences réelles pour lui, il peut, en fait, se libérer discrétionnairement de son engagement, qui est par là potestatif et annulable. En revanche, lorsque les conséquences de l’acte extérieur à accomplir sont suffisamment importantes pour que le choix du débiteur ne puisse être normalement déterminé par le souci d’éluder son obligation, celle-ci est valable.’ Volgens O. MILHAC (La notion de condition dans les contrats à titre onéreux, Parijs, 2001, 46-53) heeft men met een zuiver potestatieve voorwaarde te maken, telkens wanneer de voorwaarde de mogelijkheid open laat voor een contractueel onevenwicht, in die zin dat de ene partij een reële prestatie moet leveren waartegenover geen (reële) prestatie van de wederpartij staat. De comparatist denkt hier onvermijdelijk aan de Engelse consideration, die o.m. als volgt gedefinieerd werd: ‘A valuable consideration, in the sense of the law, may consist either in some right, interest, profit or benefit accruing to the one party, or some forbearance, detriment, loss or responsibility, given, suffered or undertaken by the other’ (Currie v. Misa, L.R. 10 Ex. 162) gecit. in SMITH & THOMAS: A casebook in Contract, 11 uitg., London, Sweet & Maxwell, 2004, 200). (*3) Vgl. J.L. AUBERT, in Rép. Defrénois, 1983, art. 33027, 402: ‘Celui qui entendrait discrétionnairement écarter sa dette, se priverait aussi du bénéfice de sa créance’; anders: Ph. MALAURIE en L. AYNÈS (Cours de droit civil, VI,Les obligations, vol. 3, Régime général, Parijs, 2001, 131, nr. 180) die leren dat het wederkerig contract in dit opzicht niet verschilt van andere rechtshandelingen, wat niet wegneemt dat de andere opgesomde criteria (objectiviteit van de criteria, realiteit van het te brengen offer) nog steeds een rol spelen. (*4) M.E. STORME, o.c., 1280-1281, nr. 21; vgl. J. GHESTIN, o.c., inD. 1973, Chron. 295, nr. 14; Ph. MALAURIE en L. AYNÈS, o.c., VI, 649, nr. 1115; Cass. 27 mei 1991, Soc. Kron. 1992, 28; Antwerpen 26 maart 2001, R.W. 2002-03, 425; Cass. fr. 7 juni 1983, Bull. civ. 1983, III, nr. 132, met noot J.L. AUBERT in Rép. Defrénois 1984, 805, nr. 48. Bijzondere overeenkomsten OBO – Afl. 65 (4 oktober 2005)
Page 1 and 2:
VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 1
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 11
Page 61: VERBINTENISSENRECHT VOORWAARDE - 61
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161:
show all

Hoofdstuk 3. MODALITEITEN VAN VERBINTENISSEN

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?