Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

kan ha vore inspirert av dette motivet, som Wilkins relaterar til Dantes skildring av
simonistane 469 . Her er det er fleire hol i fjellet, og det står ein endevend syndar i kvart hol,
kvar med føtene i brann. Syndarane blir stappa inn i holet, den eine etter den andre. Den
Dante her talar med, og skjeller ut, er Pave Nicolaus V 470 . Motivet er truleg lånt frå Paulus’
apokalypse, der det skildrast fleire hol av eld som ulike syndarar er stappa ned i. Her er
mellom anna straffa for åger og utukt 471 .
Dei avundsjuke vert i Pisa straffa ved å vere fanga i eit hol i fjellet, eller ein sjø, og pint av
djevlar (fig. 30) Det er vanskeleg å seie kva det er fylt med. Det kan vere eld, eller is, eller
kanskje blod, jamfør Dantes Flegeton, den kokande blodelva 472 , og det same motivet i
Strozzikapellet (fig. 34)
I St. Patricks purgatorium finst òg den obligatoriske elva av svovel og eld, men denne er
forbunde med ei bru som Owein må krysse. Denne brua er både ein test og ei reinsing og er
vanleg i vestleg litteratur om underverda, mellom anna i Tundals visjon. Utanom i
Strozzikapellet finn vi ikkje motivet i kunstverka våre. I Strozzikapellet er det Dantes åttande
sirkel som illustrerast, som består av 10 sirkelrunde , konsentriske ”styggedalar”, ringa inn av
vollar, med bruer over 473 . Men bruene har ikkje den straffande og reinsande funksjonen som
dei har i fleire av visjonane, så vi skal ikkje gå vidare inn på temaet 474 .
I Tundals visjon er også elden allstads. Mellom anna vert fråtsarar og utuktige kasta inn i ein
enorm bakaromn som det står stinkande flammar tusen meter utifrå. Inne opplever dei pinsler
av ulikt slag, medan dei heile tida vert brende til oske 475 .
I Dantes Helvete er eld og flammar likeeins gjennomgåande, men heller ikkje herifrå har
kunstnarane henta inspirasjon i særleg grad (med unnatak av Strozzikapellet). Vi har nemnt
valdsmennene, kjettarane og simonistane som på ulike måtar vert straffa av eld. Men Lucifer,
469 Wilkins, 1927, s. 7. Simonist er betegnelse på person som driv Simoni, dvs. salg av geistleg embete. Dette misbruket av
kyrkjeleg makt var utbreidd i mellomaldaren.
470 Dante: Helvetet, 1999, song 19, vers 13-30, s. 163-164
471 James, 1924 (Apocalypse of Paul, vers 37-38), s. 544
472 Dante: Helvetet, 1999, song 12, s. 138
473 Dante: Helvetet, 1999, song 18, vers 22 osb., s. 163 (manglar norsk oms.)
474 Om brua som test, sjå Carol Zaleski, Otherworld Journeys, New York & Oxford, 1987, s. 65-69; Om brua i St. Patricks og
i Tundals visjon, samt eit eksempel frå italiensk biletkunst, sjå Jean-Michel Picard, ”La topographie du purgatoire de saint
Patrick dans la fresque de Todi”, Enfer et Paradis. L’au-delà dans l’art et la littérature en Europe, Conques, 1994, s. 137-
145
475 Dietrichson, 1984, s. 30-33
109