Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

More documents

Recommendations

Info

eller i St. Patricks Purgatorium, medan Satan og djevlane svært viktige i dei visuelle framstillingane av Helvete. St. Patricks Purgatorium Det såkalla Purgatoriet til St. Patrick var lokalisert i ei hole i fjellet, på Station Island i Lough Derg, Irland. Gud skal ha openbart staden for St. Patrick som ein inngang til Purgatoriet, for at han lettare skulle kunne konvertere dei heidenske irane 165 . Frå 1200-talet og framover var det ei utbreidd oppfatning at den som opphaldt seg på staden i 24 timer vart unntatt frå Purgatoriet etter døden 166 . Den tidlegaste overlevande forteljinga ein har om Purgatoriet er det latinske prosaverket Tractatus de Purgatorio Sancti Patricii frå ca. 1180-84, skriven av den irske cisterciensermunken H. av Sawtry, i Huntingdonshire 167 . Historia fortel om riddaren Oweins opplevingar i Purgatoriet. Denne teksten er grunnlaget for alle dei seinare omsettingane og vernakulære versjonane av legenda 168 . Den hadde voldsam popularitet, og vart bruka som exemplum av preikarar og reformistar 169 . Teksten vart omsatt til nesten alle europeiske språk frå det 12. til det 15. hundreåret, mellom anna til italiensk 170 . Ein av dei eldste representasjonane av purgatoriet er ein freske av St. Patricks Purgatorium i Todi, Umbria. I følgje Picard kan ikkje kunstnaren, Jacopo di Mino del Pellicciaio, ha kjent til Tractatus anna enn indirekte (på grunn av detaljane i verket) 171 . Likevel viser eksistensen av denne fresken frå 1346 at innhaldet i Tractatus var kjent i Mellom-Italia på 1300-talet. Populariteten til St. Patricks Purgatorium har fleire årsaker. Dei mest innlysande er den faktiske geografiske plasseringa av Purgatoriet, at helten føretok ei fysisk reise til etterverda og kom uskadd tilbake (Reisa til Tundal var andeleg), og dessutan at helten var ein ”vanleg” person, med tittel, som særleg adelskapet kunne identifisera seg med 172 . 165 Robert Easting, St. Patrick’s Purgatory, Oxford, 1991, s. 17 166 Easting, 1991, introd.,s. xvii 167 Easting, 1991, introd.,s. xvii: han kallast oftast Henry, men har underteikna berre med “H.”. Når eg heretter skriv St. Patricks Purgatorium, refererar dette til Tractatus–versjonen om ikkje anna er nemnt. 168 Owen, 1970, s. 38 169 Owen, 1970, s. 45 170 Owen, 1970, s. 46 171 Jean-Michele Picard, ”La topographie du purgatoire de saint Patrick dans la fresque de Todi”, Enfer et Paradis: L’au-delà dans l’art et la litterature en Europe, Conques, 1994, s. 138 172 Owen, 1970, s. 45 40
Dei viktigaste hendingane i St. Patricks Purgatorium er følgjande: I ein prolog refererar H. av Sawtry til Gregor den Store. Han informerar om lagnaden til sjelene etter døden og om levande personars syner av etterverda. Vidare følgjer ein diskusjon av naturen til pinslene i Helvete og Purgatoriet, med argument hovudsakleg frå St. Gregor og St. Augustin. Deretter byrjar forteljinga om St. Patrick og grunnleggjinga av Purgatoriet, kyrkja Reglis som vart oppretta ved staden, og om pilegrimane som har besøkt Purgatoriet. Tidleg i det 12. hundreåret kom ein riddar – Owein – for å skrifte for ein biskop som ville gje han ei bot, men Owein valde å heller gå inn i Purgatoriet. Væpna med tru, håp og rettferd går han inn og møter 15 kvitkledde bodbringarar frå Gud som ønskjer han velkommen. Dei åtvarar han mot djevlar som vil prøve å lure han, og forklarar at han må påkalle Kristi namn for å redde seg ut av farlege situasjonar. Når dei forsvinn kjem det til mange fæle demonar, som ikkje vert skildra meir utførleg. Dei dreg han med seg gjennom pinslene i Purgatoriet og prøver heile tida å påføre pinslene på Owein, men han reddar seg kvar gong ved å seie Kristi namn. Dei viktigaste pinslene han er vitne til er mellom anna mørkre, svovelflammar, torturerande demonar, slangar og padder, raudglødande naglar som går gjennom kroppane til syndarane og festar dei til bakken og, kalde og brennande vindar. Meir spesifikke eksempel er syndarar hengte med jernkrokar i augo, øyro, nasen, halsen, brystet eller genitalia, og syndarar rista på grill eller spyd over svovelflammar. Her ser Owein også somme han gjenkjenner. Han ser også syndarar hopa saman i avgrunnar fylt med kokande metall, der somme står i til augebryna, somme til leppene, somme til nakken, brystet, navlen, låra, knea eller leggene. Han vert også kasta ut i ei stinkande islagt elv, og mot slutten kjem han til ein avgrunn som han sjølv vert kasta ned i, og som demonane seier er inngangen til sjølve Helvete. Opp frå avgrunnen kjem ein mørk, stinkande svovelflamme. Heilt til slutt må han over ei bru som nesten er umogleg å krysse, men når han hugsar at han må seie Jesu namn, kjem Owein lett over – til Paradis. Her får han beskjed om at han har gjort seg fortent til ein plass i himmelen når han døyr, men at han no må tilbake same vegen som han kom. Resten av livet sitt levde Owein som ein heilag mann 173 . Det finst forlauparar til alle pinslene her nemnt i dei tidlegare visjonane, dei fleste allereie i Paulus apokalypse. Men i St. Patricks Purgatorium er pinslene gjengitt på ein utbrodert og 173 Owen, 1970, s. 39-45 41
Page 1 and 2: Kjent og ukjent i djevelsk ikonogra
Page 3 and 4: *
Page 5 and 6: 3.9 Helvete i San Gimignano, Taddeo
Page 7 and 8: som eg også ser som utslag av det
Page 9 and 10: Avgrensinga av stad har fleire års
Page 11 and 12: og Frankrike frå 1100-talet til 14
Page 13 and 14: synder 15 . Men med omsyn til synde
Page 16 and 17: Del I Presentasjon av verk og kjeld
Page 18 and 19: Ved sidan av er det framstilt hovud
Page 20 and 21: vidareutvikla i trecentokunsten. F
Page 22 and 23: Det vart antyda ein visuell allegor
Page 24 and 25: skulle feste førestillingar om Gud
Page 26 and 27: opphøgde nakenheten ein kan finne
Page 28 and 29: Bøddelen og galgen: visuelle aspek
Page 30 and 31: hovudsakleg ein freistar, og opptre
Page 32 and 33: Fælsleg er det vi då har i vente:
Page 34 and 35: ein ikkje har full kontroll over kv
Page 36 and 37: Teologien og skolastikken Dei 7 hov
Page 38 and 39: for didaktiske preikar, som gjorde
Page 42 and 43: presis måte, som gjerne kan vere g
Page 44 and 45: symboliserar hovmodet, og ein ulv,
Page 46: helvetespinslene enn av sæla i Par
Page 49 and 50: Marcovaldo og krinsen hans, og base
Page 51 and 52: På venstre side øvst i dommedagss
Page 53 and 54: sidan av dei som står opp frå gra
Page 55 and 56: illuminasjonane der heile Helvete e
Page 57 and 58: heile armen til ein syndar i munnen
Page 59 and 60: venstre i dette feltet er det engla
Page 61 and 62: Arena” i Padova, og innviinga skj
Page 63 and 64: i høveleg kontrast til dei ordna f
Page 65 and 66: liknande måtar som i Baptisteriet,
Page 67 and 68: Nede til høgre ser vi til slutt sj
Page 69 and 70: Orvieto seg narrativt frå venstre
Page 71 and 72: på kleda til figurane, medan Polze
Page 73 and 74: som førte ein antipaveleg propagan
Page 75 and 76: Lucifer er grøn, sit i flammene og
Page 77 and 78: Ilg poengterar at Dantes tekst aldr
Page 79 and 80: og kroppen forfra, og likevel synas
Page 81 and 82: iletmediet på ein fundamentalt ann
Page 83 and 84: har ein hårlaus kropp, klør i sta
Page 85 and 86: Klo-føter har dei, fjørvom, breie
Page 87 and 88: iletverket. Giles meiner at dette v
Page 89 and 90: Uavhengig av om Andrea Bonaiuti ell
Page 91 and 92:
problematisere dateringsspørsmåle
Page 93 and 94:
NABUCCODINA, FARAO og EROD, og kans
Page 95 and 96:
utlånar. Begge desse mennene vert
Page 97 and 98:
Inngangen til Helvete Heilt nedst t
Page 99 and 100:
Satan og djevlane gjennomgår ei en
Page 101 and 102:
101
Page 103 and 104:
inndeling av hovudsyndene i 7 454 .
Page 105 and 106:
overgangen mellom dei er naturleg o
Page 107 and 108:
omverda, og i den samanhengen er do
Page 109 and 110:
kan ha vore inspirert av dette moti
Page 111 and 112:
(3:1). “For though in the sight o
Page 113 and 114:
sine synder. Ein kvantitativ varias
Page 115 and 116:
trollkvinna Erichto identifisert ve
Page 117 and 118:
individet. Dei er populære represe
Page 119 and 120:
mytologiske vesen, og var hemnvette
Page 121 and 122:
Slangen i dikta Inne i kjempemonstr
Page 123 and 124:
Satanfigurene i Baptisteriet, Orvie
Page 125 and 126:
satanfiguren; i ein del tidlegare h
Page 127 and 128:
3. Dei udøydelege ormane 4. Stanke
Page 129 and 130:
klare eksemplet blant desse verka p
Page 131 and 132:
Det groteske og seksualiteten I Bap
Page 133 and 134:
apokalypse skildrast det same motiv
Page 135 and 136:
Inferno, der Dante kjem i tale med
Page 137 and 138:
hans!” 611 . Her er djevelen nemn
Page 139 and 140:
grådige og det store, er likskapar
Page 141 and 142:
heile vestens gotikk. Den same tran
Page 143 and 144:
Djevelen 639 . Både Pan, satyren o
Page 145 and 146:
mangla eit sinn (”out of his mind
Page 147 and 148:
Croce og Strozzikapellet som er ins
Page 149 and 150:
iletteppe frå Skog i Sveirge, trul
Page 151 and 152:
”The great power of the cross is
Page 153 and 154:
Taddeo di Bartolos Helvete svært p
Page 155 and 156:
5 Moral og synd: det dyriske og det
Page 157 and 158:
likket hjå beista ser vi det menne
Page 159 and 160:
antikken, er apen tidleg oppfatta s
Page 161 and 162:
I Helvete i Padova er det ikkje nok
Page 163 and 164:
utishness, exceeding human vice and
Page 165 and 166:
epresentert både hjå Satan, djevl
Page 167 and 168:
6 Avslutning: Tankar omkring tid og
Page 169 and 170:
Litteraturliste Andreescu, Irina,
Page 171 and 172:
Friedman, John Block, ”Antichrist
Page 173 and 174:
Pettazzoni, R., ”The pagan origin
Page 175 and 176:
Illustrasjonsliste fig. 1. Dommedag
Page 177 and 178:
fig. 41. Andrea Bonaiuti da Firenze
Page 179 and 180:
Illustrasjonar fig. 2. Dommedag i S
Page 181 and 182:
fig. 8. Coppo di Marcovaldo, Dommed
Page 183 and 184:
fig. 15. Giovanni Pisano, Preikesto
Page 185 and 186:
fig. 19. Giotto di Bondone, Arenaka
Page 187 and 188:
fig. 25. Bounamico Buffalmacco, Cam
Page 189 and 190:
fig. 32. Andrea di Cione / Orcagna,
Page 191 and 192:
fig. 35. Nardo di Cione, Strozzikap
Page 193 and 194:
fig. 43. Taddeo di Bartolo, Collegi
Page 195 and 196:
fig. 51. Taddeo di Bartolo, Collegi
show all

Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?