Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

More documents

Recommendations

Info

Preikestolen til Nicola Pisano i Baptisteriet i Pisa, ferdig 1260 Det første nye ved dommedagsframstillinga på preikestolen til Nicola i Pisa er at det i det heile tatt er ei dommedagsframstilling der. Både Krossfestinga og Dommedag er nye motiv på preikestolar i høve til toskansk tradisjon for desse 233 . I tillegg er forma på stolen spesiell. I motsetnad til tradisjonelle toskanske preikestolar som er rektangulære, er denne sekskanta. Ei av sidene er inngangen til stolen, dei andre fem sidene har relieff med narrativ som inneheld følgjande motiv: scener frå Kristi liv, tilbedinga av dei tre vise menn, presentasjonen i Tempelet, Krossfestinga, og til slutt Dommedag (fig. 11) 234 . Mellom scenene er klynger av tre søyler, som markerar hjørna og skiljet mellom motiva. Dommedagsframstillinga viser eit stort tal figurar, fleire enn i dei andre scenene, noko som inneber ei minsking i storleiken på figurane. Kristus dommaren tronar sittande i midten, med glorie om hovudet. Han er den største av figurane i relieffet. Venstre handa er borte, men armen er vendt nedover i ei fordømmande gest. Høgre armen er vendt opp og ut i ei velsignande gest vendt mot dei salige. Kroppen er lett vendt mot dei salige ved hans høgre side, men er i hovudsak i frontal posisjon med blikket vendt rett fram mot betraktaren. Han er omgitt av englar, evangelistsymbol, Maria og Johannes Døyparen 235 . Apostlane, som tradisjonelt står på kvar side av Kristus, er her samla på høgre sida hans i dei øvste rekkjene, saman med dei salige. Under føtene til Kristus er krossen, som to erkeenglar står og held. Langs heile den nedre kanten står sjeler opp frå gravane sine. Desse figurane viser, i følgje Poeschke, Pisanos kjennskap til aktfigurar i antikke sarkofagar 236 . Helvete og dei fordømte er til høgre i framstillinga. Øvst ser vi dei fordømte bli skuvd ned i Helvete av englar. Kampen mellom desse, og motstanden dei fordømte gjer, er svært dramatisk og naturalistisk framstilt. Djevlane liknar menneske, men med hårete fjes, krøllete hår og skjegg. Satanfiguren er plassert nedst til høgre i biletet. Han er vridd litt mot venstre, men fjeset og torsoen er frontal. Han har noko i fanget som kan sjå ut som ein menneskeleg figur. Det kan vere Antikrist, eller Judas som begge er nært knytt til satanfiguren i fleire av framstillingane. På leggene er det geiteragg, og føtene er klør. Han har eit rynkete og fælt ansikt med stor nase og krøllete skjegg. Frå hovudet hans veks slangar. Ved sidan av Satan er det eit enormt drakegap som sluker ein syndar. Dette gapet liknar tradisjonelle 233 Moskowitz, 2001, s. 26 234 Moskowitz, 2001, s. 26 235 Poeschke, 2000, s. 67 54
illuminasjonane der heile Helvete er eit stort gap, og drakegapet som fungerar som inngang for Helvete (fig. 55) 237 . Som vi skal sjå oppstår drakegapet på ein litt annan måte ein generasjon seinare, med Buffalmaccos framstilling av Helvete – også den i Pisa (fig. 28). Nedst i feltet, ved sidan av Satan, er ein liten mann med eit skalla og stort hovud og skjegg framstilt i profil (fig. 12). Han har fleskete ansikt med store rynker, og stor oppovervendt potetnase. Han har svelgt heile armen til ein fordømt som heng kraftlaust ned, og blir tråkka på av kloføtene til Satan. Denne figuren er ingen vanleg djevel eller demon. I følgje Barasch stammar han truleg frå Silenusfiguren, som i antikk skulptur vart framstilt i profil i heilfigur, eller som isolert hovud på myntar 238 . Silenus er ein mytologisk figur, med ein vid, men ganske vag kulturell tradisjon. I følgje Barasch vart Silenus nedarva frå antikken som ein figur dominert av kjødeleg lyst, og som ein lett komisk drukkenbolt som ikkje kunne skilje løgn frå sanning. Han var også kompanjongen og læraren til Dionysus, og hadde profetiske gåver. Såleis var han ein tvetydig figur, og høva godt som modell for ein mellomaldersk demonisk karakter, sjølv om han ikkje hadde vorte framstilt som djevel tidlegare 239 . Silenusfiguren på Pisanos relieff liknar også på tradisjonelle framstillingar av Sokrates, noko Barasch meiner har samanheng med at Sokrates i mellomaldaren, med St. Augustins The City of God, fekk nære assosiasjonar til det djevelske, og at ein meinte der var eit særskilt samband mellom Sokrates og Djevelen 240 . Preikestolen til Nicola og Giovanni Pisano i S. Maria Assunta i Siena, 1266-68 Denne preikestolen, som Giovanni var med faren på å lage, byggjer i hovudsak på den i Pisa. Men den viser ei rask utvikling, særleg av kunstnarens figurstil, og hans forhold til romlege aspekt. Figurane er mindre i høve til biletflata her enn i Pisa (fig. 13 og fig. 14). I høve til dei tyngre, meir klassiserande figurane i Pisa, har desse meir elegante proporsjonar med mjukare draperi og meir forfina trekk. Dette er eit ideal med påverknad frå fransk gotisk kunst 241 . Figurane står tettare, og er djupare i relieffet. Komposisjonen er organisert for å antyde rørsle 236 Poeschke, 2000, s. 67 237 Sjå Baschet, Roma, 1993 for gode fargeillustrasjonar av slike illuminasjonar; Gary D. Schmidt, The iconography of the mouth of Hell, London, 1995, diskuterar ulike versjonar av helvetesgapet, og opphava til det. S. 45-46 for Conques-en- Rouerge 238 Moshe Barasch, Imago Hominis: Studies in the language of Art, Wien, 1991, s. 80 239 Moshe Barasch, Imago Hominis: Studies in the language of Art, Wien, 1991, s. 80 240 Moshe Barasch, Imago Hominis: Studies in the language of Art, Wien, 1991, s. 80-81 241 Moskowitz, 2001, s. 36 55
Page 1 and 2:
Kjent og ukjent i djevelsk ikonogra
Page 3 and 4: *
Page 5 and 6: 3.9 Helvete i San Gimignano, Taddeo
Page 7 and 8: som eg også ser som utslag av det
Page 9 and 10: Avgrensinga av stad har fleire års
Page 11 and 12: og Frankrike frå 1100-talet til 14
Page 13 and 14: synder 15 . Men med omsyn til synde
Page 16 and 17: Del I Presentasjon av verk og kjeld
Page 18 and 19: Ved sidan av er det framstilt hovud
Page 20 and 21: vidareutvikla i trecentokunsten. F
Page 22 and 23: Det vart antyda ein visuell allegor
Page 24 and 25: skulle feste førestillingar om Gud
Page 26 and 27: opphøgde nakenheten ein kan finne
Page 28 and 29: Bøddelen og galgen: visuelle aspek
Page 30 and 31: hovudsakleg ein freistar, og opptre
Page 32 and 33: Fælsleg er det vi då har i vente:
Page 34 and 35: ein ikkje har full kontroll over kv
Page 36 and 37: Teologien og skolastikken Dei 7 hov
Page 38 and 39: for didaktiske preikar, som gjorde
Page 40 and 41: eller i St. Patricks Purgatorium, m
Page 42 and 43: presis måte, som gjerne kan vere g
Page 44 and 45: symboliserar hovmodet, og ein ulv,
Page 46: helvetespinslene enn av sæla i Par
Page 49 and 50: Marcovaldo og krinsen hans, og base
Page 51 and 52: På venstre side øvst i dommedagss
Page 53: sidan av dei som står opp frå gra
Page 57 and 58: heile armen til ein syndar i munnen
Page 59 and 60: venstre i dette feltet er det engla
Page 61 and 62: Arena” i Padova, og innviinga skj
Page 63 and 64: i høveleg kontrast til dei ordna f
Page 65 and 66: liknande måtar som i Baptisteriet,
Page 67 and 68: Nede til høgre ser vi til slutt sj
Page 69 and 70: Orvieto seg narrativt frå venstre
Page 71 and 72: på kleda til figurane, medan Polze
Page 73 and 74: som førte ein antipaveleg propagan
Page 75 and 76: Lucifer er grøn, sit i flammene og
Page 77 and 78: Ilg poengterar at Dantes tekst aldr
Page 79 and 80: og kroppen forfra, og likevel synas
Page 81 and 82: iletmediet på ein fundamentalt ann
Page 83 and 84: har ein hårlaus kropp, klør i sta
Page 85 and 86: Klo-føter har dei, fjørvom, breie
Page 87 and 88: iletverket. Giles meiner at dette v
Page 89 and 90: Uavhengig av om Andrea Bonaiuti ell
Page 91 and 92: problematisere dateringsspørsmåle
Page 93 and 94: NABUCCODINA, FARAO og EROD, og kans
Page 95 and 96: utlånar. Begge desse mennene vert
Page 97 and 98: Inngangen til Helvete Heilt nedst t
Page 99 and 100: Satan og djevlane gjennomgår ei en
Page 101 and 102: 101
Page 103 and 104: inndeling av hovudsyndene i 7 454 .
Page 105 and 106:
overgangen mellom dei er naturleg o
Page 107 and 108:
omverda, og i den samanhengen er do
Page 109 and 110:
kan ha vore inspirert av dette moti
Page 111 and 112:
(3:1). “For though in the sight o
Page 113 and 114:
sine synder. Ein kvantitativ varias
Page 115 and 116:
trollkvinna Erichto identifisert ve
Page 117 and 118:
individet. Dei er populære represe
Page 119 and 120:
mytologiske vesen, og var hemnvette
Page 121 and 122:
Slangen i dikta Inne i kjempemonstr
Page 123 and 124:
Satanfigurene i Baptisteriet, Orvie
Page 125 and 126:
satanfiguren; i ein del tidlegare h
Page 127 and 128:
3. Dei udøydelege ormane 4. Stanke
Page 129 and 130:
klare eksemplet blant desse verka p
Page 131 and 132:
Det groteske og seksualiteten I Bap
Page 133 and 134:
apokalypse skildrast det same motiv
Page 135 and 136:
Inferno, der Dante kjem i tale med
Page 137 and 138:
hans!” 611 . Her er djevelen nemn
Page 139 and 140:
grådige og det store, er likskapar
Page 141 and 142:
heile vestens gotikk. Den same tran
Page 143 and 144:
Djevelen 639 . Både Pan, satyren o
Page 145 and 146:
mangla eit sinn (”out of his mind
Page 147 and 148:
Croce og Strozzikapellet som er ins
Page 149 and 150:
iletteppe frå Skog i Sveirge, trul
Page 151 and 152:
”The great power of the cross is
Page 153 and 154:
Taddeo di Bartolos Helvete svært p
Page 155 and 156:
5 Moral og synd: det dyriske og det
Page 157 and 158:
likket hjå beista ser vi det menne
Page 159 and 160:
antikken, er apen tidleg oppfatta s
Page 161 and 162:
I Helvete i Padova er det ikkje nok
Page 163 and 164:
utishness, exceeding human vice and
Page 165 and 166:
epresentert både hjå Satan, djevl
Page 167 and 168:
6 Avslutning: Tankar omkring tid og
Page 169 and 170:
Litteraturliste Andreescu, Irina,
Page 171 and 172:
Friedman, John Block, ”Antichrist
Page 173 and 174:
Pettazzoni, R., ”The pagan origin
Page 175 and 176:
Illustrasjonsliste fig. 1. Dommedag
Page 177 and 178:
fig. 41. Andrea Bonaiuti da Firenze
Page 179 and 180:
Illustrasjonar fig. 2. Dommedag i S
Page 181 and 182:
fig. 8. Coppo di Marcovaldo, Dommed
Page 183 and 184:
fig. 15. Giovanni Pisano, Preikesto
Page 185 and 186:
fig. 19. Giotto di Bondone, Arenaka
Page 187 and 188:
fig. 25. Bounamico Buffalmacco, Cam
Page 189 and 190:
fig. 32. Andrea di Cione / Orcagna,
Page 191 and 192:
fig. 35. Nardo di Cione, Strozzikap
Page 193 and 194:
fig. 43. Taddeo di Bartolo, Collegi
Page 195 and 196:
fig. 51. Taddeo di Bartolo, Collegi
show all

Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?