Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

epresentative for det 12. hundreårets ikonografi 32 . Andreescu påpeikar at det nettopp er den
tidvis dårlege kunstnarlege kvaliteten i restaureringsarbeidet, og ein ulikskap i stil og
materialbruk som gjer det mogleg å skilje kopiane frå originalane 33 . Dette fordi ein har vore
svært trufast mot komposisjonen, og det er lite som endrar det originale skjemaet 34 . Då det er
ikonografien som i hovudsak skal gjerast greie for her, vil eg ikkje problematisere
restaureringsspørsmålet ytterlegare.
Kristus er framstilt to gonger: ein gong som himmelsk Far og Frelsar, og ein gong som
Dommar. Dei fordømte og dei utvalte er representert til høgre og venstre i dei nest nedste
registra, Paradis og Helvete er heilt nedst. I Paradis er porten vakta av ein engel, og omkring
står Maria, den gode røvaren med korset sitt, og tre kyrkjefedre saman med dei utvalte. Dei
utvalte er vendt mot Kristus, medan dei fordømte i flaumen av eld er vendt bort frå han. Elles
er framstillinga statisk, og felta representerar éin positiv og éin negativ pol 35 . Her vert hovuda
til dei fordømte overfalt av straffeenglar, og av små og svarte torturerande demonar med
venger (ikkje flaggermusvenger). Satan dominerar feltet på høgre side. Satan er karakteristisk
for bysantinske satanfigurar ved storleiken, den frontale posisjonen, og trona som er ein drake
med to hovud som fortærar syndarar 36 . Trekka er heilt menneskelege, og liknar dei til ein
gamal mann. Dei negative trekka er minimale. Han har roleg gestikk, og den høgre handa er
løfta i ei velkommande rørsle. På fanget har han ein liten person. Dette kan vere Judas som i
Sant’Angelo in Formis, eller Antikrist som i Helvete (fol. 255r) i Hortus Deliciarum (fig. 53
og fig. 54) frå andre halvdel av 1100-talet 37 . I alle tilfelle utgjer scenen ein antitese til
kyrkjefedrane i Paradis som har ein av dei Utvalte på fanget 38 .
Det nedre helvetesregistret er delt i seks rektangulære helvetesscener: tre oppe og tre nede.
Øvst til venstre er tre av dei fordømte er offer for elden. Til høgre står fire fordømte i
posisjonar som indikerar liding, ved biting i handa og fletting av beina. Ved sidan av er det to
fordømte som er dekt av vatn, og nede til venstre vert hovudskallar gjennomtrengt av ormar.
32 Otto Demus, ”Studies among the Torcello mosaics – II”, Burlington Magazine, 84, 1944, s. 43-44
33 Irina Andreescu, “Torcello II: Anastasis et Jugement: Têtes vraies, têtes fausses”, Dumbarton Oaks Papers, Washington,
26, 1972, s. 196
34 Irina Andreescu, “Torcello II: Anastasis et Jugement: Têtes vraies, têtes fausses”, Dumbarton Oaks Papers, Washington,
26, 1972, s. 197
35 Baschet, 1993, s. 192
36 I følgje Baschet, 1993, s. 193
37 Sjå R. Green, M. Evans, C. Bischoff & M. Curschmann, Herrad of Hohenbourg: Hortus Deliciarum, London, I, 1979, s. 1
og fol. 255r, s. 338
38 Baschet, 1993, s. 193 og note 160
17