Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

Korkje i Pisa, Strozzikapellet eller Sta. Croce leggjast særskilt vekt på seksuelle pinsler, men i
alle desse verka, samt det i Padova, føder eller avførar Satan syndarar. Dette er eit visuelt
motiv som korkje finst i Tundals visjon, St. Patricks Purgatorium eller Dantes Inferno. Men
det reflekterar Satans grådigskap, samtidig som han ved å ”skape” syndarar er ein antitese til
Gud som skapte det syndfrie mennesket. I San Gimignano ser vi at syndaren kjem ut av ein
slags vagina (forma som eit spottande fjes), som Satan har i staden for mannlege kjønnsorgan.
Vaginaen er ein motsetnad til Guds allmakt, og representerar impotens, eller snarare ein ikkjepotens.
Inspirasjon til motivet kan kanskje likevel sporast til ei litterær kjelde, til det fugleliknande
monsteret i Tundals visjon 588 . Etter at syndarane har vore inni dette uhyret, og vorte pint og
plaga på all verdas måtar, kjem dei ut att, svangre med ormar. Ormane et dei opp innanifrå.
Dei forsøker å ete seg ut, men på grunn av mothaker i halen må dei inn att og ete meir. Til
slutt kjem dei seg ut, frå alle delar av kroppen til syndaren. Dette er straffa for ututkt, og kan
kanskje ha gitt inspirasjon til Satans ”graviditet” i kunstverka. Uansett representerar det ei
anna angst hjå mennesket, eit angrep på det som er inni kroppen:
Partering og innvolar
I kunstverka er det oftast kjettarar, trollmenn og svikarar som lider denne pinsla, og får magen
spretta opp og innvolane dratt ut (fig. 20, fig. 27 og fig. 46). Dette er eit aspekt ved
kombinasjonen kjent / ukjent. Det finst lite som er så intimt men likevel framand for
menneska som eins eigne innvolar. Ei blottelegging av desse er grotesk, fordi det frå naturens
side ikkje er meininga at dei skal synast. I tillegg til det groteske aspektet skapar det intime og
reint personlege ved innvolar og kjønnsorgan ei skamkjensle, slik at noko av det mest
fornedrande ein kan tenkje seg er at innvolane våre skal blotteleggast, eller at kjønnsorgana
skal øydeleggjast.
Den hengande figuren til Judas i Padova er eit særs grotesk motiv: magen hans er spretta opp,
og innvolane heng ut (fig. 21). Uthengande tarmar finn vi att både i Pisa og San Gimignano,
og der er det høvesvis kjettarar og misunnelege som vert straffa på denne måten 589 . I Paulus’
587 Norman, 1995, s. 173
588 Dietrichson, Tundals visjon, 1984, s. 34-35
589 Polzer, 1964, s. 457-469
132