Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

djevlesmedar i Tundals visjon 571 . Vi finn likeeins støtte for motivet i Bibelen: "Som ein
samlar sølv, kopar, jern, bly og tinn i ein smelteomn og så kveikjer opp eld og smeltar det, så
vil eg i min vreide og harme samla dykk, leggja dykk i omnen og smelta dykk" 572 . Owein i St.
Patricks purgatorium observerte syndarar som var låst til bakken av raudglødande naglar,
baka i smelteomnar, kokt i svære kjelar, og festa på ei flammande utgåve av Ixions hjul 573 .
Smelta metall og brennemerkinga som straff er i slekt med fenomenet eld og flammar, og alt
understrekar dei same poenga: først og fremst kjenner alle til pina ved å bli brent, så det er
skremmande åtvaringar det dreier seg om. Samtidig kjem det reinsande aspektet inn:
føremålet med å brenne sjelene i Helvete er ikkje å reinse dei, men fenomenet stammar truleg
frå den same førestillinga som gjer at vi talar om skjærselden, som jo har ein slik funksjon.
I samband med at ein forbrytar var dømt til døden i Italia, var det vanleg at han måtte
gjennomgå både smertefulle og fornedrande prosessar før han vart avretta. Om vi ser på feltet
for dei avundsjuke i San Gimignano (fig. 46) kan vi tenkje oss likskapen med eit offentleg
avrettingsdrama: Det var vanleg at den fordømte vart kledd naken, og iført narrehatt som klart
skildra kva han hadde gjort. Ofte blei han driven rundt i byen medan han vart piska, og i
Firenze var det i mellomalderen vanleg at ein dødsdømt vart ”attangaliato” før han vart
avretta 574 . Alle desse elementa er tilstede i dette feltet, og den estetiske verknaden av eit slikt
scenario kan ha påkalla tanken om Helvetets straffar, og omvendt.
Raseri og sjølvskade
Helvete i San Gimignano som generelt har eit svært fysisk og materielt preg, har særleg éi
scene som også har psykologisk interesse: Sirkelen for dei vreide, med ei kvinne som bit seg
sjølv og ein mann som køyrer eit sverd inn i sin eigen mage. Å la raseriet gå utover seg sjølv
er her straffa dei må gjennomgå fordi dei i livet har latt seg styre av sinne. Det er ikkje
sjølvvalt at dei torturerar seg sjølve, men det har framleis eit psykologisk preg fordi det er
sinnsstemningane deira som har ført til dette resultatet. Honorius Augustodunensis listar opp
avsky og hat (mot dei utvalde) som ein av pinene i Helvete 575 . Raseri er i slekt med hat, og
kan her oppfattast som hat mot ein sjølv. Kvinna som bit seg sjølv på handbaken er det einaste
571 Dietrichson, 1984, s. 35-38
572 Esekiel 22: 20
573 Zaleski, 1987, note 33
574 Edgerton, 1985, s. 141
575 Honorius Augustodunensis, Elucidarium (red. Y. Lefevre, L’Elucidarium et les lucidaires), Paris, 1954, III, 14, s. 447-
448; ref. frå Baschet, 1993, s. 61-62
128