Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

More documents

Recommendations

Info

for didaktiske preikar, som gjorde at også allmugen fekk kjennskap til historiene. Visjonane må såleis tas på alvor i forsøket på å finne eit plausibelt grunnlag for dei rådande førestillingane om Helvete og pinslene der. Tundals visjon Tundals visjon var av dei mest populære visjonsnarrasjonane i mellomalderen. Før Dantes Divina Commedia var denne den mest leste og mest utbreidde av alle mellomalderske visjonar av etterverda 152 . Den originale teksten var på latin, skriven av den irske munken Markus, i 1149 153 . Dei 243 overlevande manuskripta, nesten alle frå det 12. til det 15. hundreåret, viser populariteten til visjonen. 154 av desse er på latin, og ein veit at 14 latinske tekstar til har eksistert, men er no tapt. Resten av manuskripta er omsettingar til mange europeiske språk, mellom anna fire til italiensk 154 . Det er klart at Tundals visjon var influert av tidlegare visjonsnarrasjonar, både klassiske og tidleg kristne. Dietrichson hevdar at Tundal på mange måtar er ”summen av de mange eskatologiske diktverk vi kjenner frå tidlig middelalder” og vert eit ”åndshistorisk dokument av første rang” fordi det gjev lesaren ”adgang til viten om genren som helhet” 155 . Wieck nemner Vergils Aeneas som føretok ei reise til Hades, og var ein av dei få klassiske heidenske diktarane som var populær gjennom heile mellomalderen 156 . Kristi nedstigning til Helvete var eit tema som i kristen dikting var svært populært. Det er antyda i Matteus- og Lukasevangelia, med er skildra meir detaljert mellom anna i Den Gylne Legende frå 1200-talet 157 . Historia rettferdiggjorde i følgje Wieck dei mellomalderske forteljingane om turar til verda etter døden 158 . Kristi nedstigning til Helvete var svært populær også i biletkunsten, og eit eksempel frå 1300-talet er tatt med i dette utvalet. Vidare visar Wieck at forfattaren av Tundals visjon lånte mange element frå Paulus’ apokalypse: Paulus og Tundal vert begge vist omkring av ein engel, og mange av pinslene dei er vitne til er like 159 . Dietrichson definerar sjangeren i Tundal som ein ”botsvisjon med en komisk fabel”, som inneber at ein mann som i utgangspunktet er ein stor syndar vert reinsa og omvendt slik at han kan frelsast 160 . At hovudpersonen er ein 152 T. Kren & R. S. Wieck, The visions of Tondal, from the library of Margaret of York, Malibu, California, 1990, s. 3 153 Dietrichson, 1984, s. 8 154 Kren & Wieck, 1990, s. 3; Jean-Michele Picard, „La topgraphie du purgatoire de saint Patrick dans la fresque de Todi“, Enfer et Paradis: L’au-delà dans l’art et la litterature en Europe, Conques, 1994, s. 138 155 Dietrichson, 1984, s. 8 156 Kren & Wieck, 1990, s. 4 157 Jacobus de Voragine, The golden Legend: Readings on the Saints, oms. William Granger Ryan, Princeton, N. J., 1993 158 Kren & Wieck, 1990, s. 5 159 Kren & Wieck, 1990, s. 5 160 Dietrichson, 1984, s. 11 38
vanleg syndar og ikkje ein helgen, føregripast av St. Gregor i det 6. hundreåret. I dei tidlegare nemnte Dialogane fortel han om visjonane til ein mann som heitte Peter, ein som heitte Stefanus, og ein soldat 161 . Dette er av dei første visjonane som hendte ”vanlege” menneske og ikkje bibelske personar, og forma har truleg inspirert seinare slike narrasjonar, som historia om Owein i St. Patricks purgatorium, og visjonen til Tundal. Vidare er Tundal ei klar inspirasjonskjelde for Owein i St. Patricks purgatorium, nedskriven i slutten av det same hundreåret. Saman dannar desse to dei viktigaste irske bidraga til den mellomalderske visjonssjangeren 162 . Den engelske Vision of Drythelm frå det 8. hundreåret har også hatt innflytelse på både Tundal og Owein 163 . Tundals originale publikum var klostersamfunna, og desse kunne latin. Men den utbreidde omsettinga indikerar ei utviding til ei ikkje-klerikal lesargruppe, og innan seinmellomalderen var lesarane preikarar og prestar, lekfolk som var medlemmar av ein religiøse orden, og andre lekfolk 164 . Innhaldsstrukturen i den delen av Tundal som kan sjåast som straffande, er følgjande: - Eit purgatorium med 8 ulike pinslestader der sjelene lider medan dei ventar på Guds dom. - Det eigentlege helvete med evig fortaping, her er sjelene som allereie har blitt dømt. - Eit purgatorium med ubehagelege tilhøve, utanfor Helvete, der dei ”ikke så svært onde” må slite ei tid før dei kjem til Himmelen. Pinene foregår altså i dei to første delane, medan straffestaden i heilskap er tredelt. Den paradisiske inndelinga går over fire nivå. Det er spesielt tre element i skildringa av pinslene i diktet som er verdt å merke seg, og som skil seg frå openbaringane: for det første er det utførlege skildringar av djevlar som alle nyttar ulike torturinstrument, men særleg greipet er ein gjengangar. For det andre er Satans, dei ulike beistas og slanganes oppsluking og fortæring av syndarar vektlagt i stor grad. Det tredje aspektet er kanskje viktigast: skildringa av Satan, mørkets fyrste Lucifer som vart styrta til avgrunnen av Gud. Ingen av desse elementa er skildra i openbaringane til Peter og Paulus 161 Kren & Wieck, 1990, s. 5 162 Kren & Wieck, 1990, s. 5 163 Kren & Wieck, 1990, s. 5 164 Kren & Wieck, 1990, s. 6 39
Page 1 and 2: Kjent og ukjent i djevelsk ikonogra
Page 3 and 4: *
Page 5 and 6: 3.9 Helvete i San Gimignano, Taddeo
Page 7 and 8: som eg også ser som utslag av det
Page 9 and 10: Avgrensinga av stad har fleire års
Page 11 and 12: og Frankrike frå 1100-talet til 14
Page 13 and 14: synder 15 . Men med omsyn til synde
Page 16 and 17: Del I Presentasjon av verk og kjeld
Page 18 and 19: Ved sidan av er det framstilt hovud
Page 20 and 21: vidareutvikla i trecentokunsten. F
Page 22 and 23: Det vart antyda ein visuell allegor
Page 24 and 25: skulle feste førestillingar om Gud
Page 26 and 27: opphøgde nakenheten ein kan finne
Page 28 and 29: Bøddelen og galgen: visuelle aspek
Page 30 and 31: hovudsakleg ein freistar, og opptre
Page 32 and 33: Fælsleg er det vi då har i vente:
Page 34 and 35: ein ikkje har full kontroll over kv
Page 36 and 37: Teologien og skolastikken Dei 7 hov
Page 40 and 41: eller i St. Patricks Purgatorium, m
Page 42 and 43: presis måte, som gjerne kan vere g
Page 44 and 45: symboliserar hovmodet, og ein ulv,
Page 46: helvetespinslene enn av sæla i Par
Page 49 and 50: Marcovaldo og krinsen hans, og base
Page 51 and 52: På venstre side øvst i dommedagss
Page 53 and 54: sidan av dei som står opp frå gra
Page 55 and 56: illuminasjonane der heile Helvete e
Page 57 and 58: heile armen til ein syndar i munnen
Page 59 and 60: venstre i dette feltet er det engla
Page 61 and 62: Arena” i Padova, og innviinga skj
Page 63 and 64: i høveleg kontrast til dei ordna f
Page 65 and 66: liknande måtar som i Baptisteriet,
Page 67 and 68: Nede til høgre ser vi til slutt sj
Page 69 and 70: Orvieto seg narrativt frå venstre
Page 71 and 72: på kleda til figurane, medan Polze
Page 73 and 74: som førte ein antipaveleg propagan
Page 75 and 76: Lucifer er grøn, sit i flammene og
Page 77 and 78: Ilg poengterar at Dantes tekst aldr
Page 79 and 80: og kroppen forfra, og likevel synas
Page 81 and 82: iletmediet på ein fundamentalt ann
Page 83 and 84: har ein hårlaus kropp, klør i sta
Page 85 and 86: Klo-føter har dei, fjørvom, breie
Page 87 and 88: iletverket. Giles meiner at dette v
Page 89 and 90:
Uavhengig av om Andrea Bonaiuti ell
Page 91 and 92:
problematisere dateringsspørsmåle
Page 93 and 94:
NABUCCODINA, FARAO og EROD, og kans
Page 95 and 96:
utlånar. Begge desse mennene vert
Page 97 and 98:
Inngangen til Helvete Heilt nedst t
Page 99 and 100:
Satan og djevlane gjennomgår ei en
Page 101 and 102:
101
Page 103 and 104:
inndeling av hovudsyndene i 7 454 .
Page 105 and 106:
overgangen mellom dei er naturleg o
Page 107 and 108:
omverda, og i den samanhengen er do
Page 109 and 110:
kan ha vore inspirert av dette moti
Page 111 and 112:
(3:1). “For though in the sight o
Page 113 and 114:
sine synder. Ein kvantitativ varias
Page 115 and 116:
trollkvinna Erichto identifisert ve
Page 117 and 118:
individet. Dei er populære represe
Page 119 and 120:
mytologiske vesen, og var hemnvette
Page 121 and 122:
Slangen i dikta Inne i kjempemonstr
Page 123 and 124:
Satanfigurene i Baptisteriet, Orvie
Page 125 and 126:
satanfiguren; i ein del tidlegare h
Page 127 and 128:
3. Dei udøydelege ormane 4. Stanke
Page 129 and 130:
klare eksemplet blant desse verka p
Page 131 and 132:
Det groteske og seksualiteten I Bap
Page 133 and 134:
apokalypse skildrast det same motiv
Page 135 and 136:
Inferno, der Dante kjem i tale med
Page 137 and 138:
hans!” 611 . Her er djevelen nemn
Page 139 and 140:
grådige og det store, er likskapar
Page 141 and 142:
heile vestens gotikk. Den same tran
Page 143 and 144:
Djevelen 639 . Både Pan, satyren o
Page 145 and 146:
mangla eit sinn (”out of his mind
Page 147 and 148:
Croce og Strozzikapellet som er ins
Page 149 and 150:
iletteppe frå Skog i Sveirge, trul
Page 151 and 152:
”The great power of the cross is
Page 153 and 154:
Taddeo di Bartolos Helvete svært p
Page 155 and 156:
5 Moral og synd: det dyriske og det
Page 157 and 158:
likket hjå beista ser vi det menne
Page 159 and 160:
antikken, er apen tidleg oppfatta s
Page 161 and 162:
I Helvete i Padova er det ikkje nok
Page 163 and 164:
utishness, exceeding human vice and
Page 165 and 166:
epresentert både hjå Satan, djevl
Page 167 and 168:
6 Avslutning: Tankar omkring tid og
Page 169 and 170:
Litteraturliste Andreescu, Irina,
Page 171 and 172:
Friedman, John Block, ”Antichrist
Page 173 and 174:
Pettazzoni, R., ”The pagan origin
Page 175 and 176:
Illustrasjonsliste fig. 1. Dommedag
Page 177 and 178:
fig. 41. Andrea Bonaiuti da Firenze
Page 179 and 180:
Illustrasjonar fig. 2. Dommedag i S
Page 181 and 182:
fig. 8. Coppo di Marcovaldo, Dommed
Page 183 and 184:
fig. 15. Giovanni Pisano, Preikesto
Page 185 and 186:
fig. 19. Giotto di Bondone, Arenaka
Page 187 and 188:
fig. 25. Bounamico Buffalmacco, Cam
Page 189 and 190:
fig. 32. Andrea di Cione / Orcagna,
Page 191 and 192:
fig. 35. Nardo di Cione, Strozzikap
Page 193 and 194:
fig. 43. Taddeo di Bartolo, Collegi
Page 195 and 196:
fig. 51. Taddeo di Bartolo, Collegi
show all

Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?