Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

Bøddelen og galgen: visuelle aspekt
Bøddelen sto for pina til dei dømte her på jorda, slik som djevlane i kunstverka utførar dei
torturerande aktivitetane overfor syndarsjelene. Djevelen har ein lang tradisjon på å vere svart
i vestleg biletkunst, ved at det svarte og mørke hadde sterke symbolske konnotasjonar til
vondskap og djevelskap, som motsetnad til godhug, ljos, det kvite og Gud 78 . Bøddelen vart
assosiert med djevelen slik dommaren var assosiert med Kristus-dommaren, og var ofte
rekruttert frå meir mørkhuda rasar enn det midt- og norditalienarane var, f. eks. napolinesarar,
sicilianarar, og tyrkarar, og kanskje til og med afrikanarar. Bødlane tente ei gruvsam rolle i
samfunnet, og dei vart assosiert med djevelen ved at dei vart sett som eit nødvendig vondt
innslag i verda 79 . Vi kjem nærare inn på tydinga av det svarte i kapitlet om Satan og djevlane
hans.
Galgen er eit anna visuelt aspekt ved avrettingsformene i mellomalderen. I følgje Edgerton
fanst det tre ulike galgetypar som var vanleg praksis. Den enklaste hadde form av ein T, men
var ikkje vanleg før i det 18. hundreåret. Ein annan besto av tre vertikale trestolper truleg av
eik, ca. 9 fot høge, kopla saman med tre like lange horisontale bjelkar – som forma eit
triangel. Like vanleg ver det med ein enklare konstruksjon med to vertikale stolper og ein
enkelt tverrliggjar, men ein føretrakk den førre sidan det kunne henge fleire dømte der
samtidig. Dette var truleg av effektivitetsomsyn, men som nemnt må det også ha hatt ein
særskilt visuell verknad å sjå fleire lik slenge omkring i vinden 80 .
2.3 Bibel, apokryfar og teologi
Bibelen: Det gamle og Det nye testamente
Bibelen er sjølvsagt den grunnleggjande kjelda for helvetesframstillingar i kristen
mellomalder, særleg Det nye testamente. Der er ikkje detaljerte skildringar av Helvete, og
Bibelen gjev eit ganske vagt grunnlag for kva Helvete eigentleg er. Men der er ein del
eksplisitte referansar både til synd, til fordømminga av enkeltpersonar, til djevelen og til
78 Jean Devisse (red.), The image of the black in Western Art, New York, II: From the early Christian era to the “age of
discovery”, 1979, s. 10-20
79 Edgerton, 1985, s. 134
80 Om galgekonstruksjonar: Edgerton, 1985, s. 141-142
28