Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

esøk i etterverda 182 . Slik byrjar skiljet mellom myte, historie og dikting å tre fram hjå Dante,
noko som må vere knytt til det nye historiske medvitet til duecento- og trecentomennesket.
Den overlagte bruken av klassisk kjeldemateriale, f. eks. vegvisaren Vergil, er eit anna viktig
aspekt ved Divina Commedia som det historiske medvitet viser seg i. Eit anna viktig moment
som skil Dantes dikt frå for eksempel Tundals visjon er betoninga av enkeltpersonar i
forteljinga. I nesten alle sirklane av Helvete møter Dante både namngitte personar og
enkeltpersonar som fortel om lagnaden sin, medan forfattaren av Tundal skildrar syndarane
gruppevis, og svært sjeldan som enkeltindivid. Dietrichson meiner dette understrekar at alle
var like for Gud, som ein motsetnad til den hierarkiske strukturen i samfunnet for øvrig 183 . Eg
kjem seinare i oppgåva inn på seinmellomalderens vektlegging av enkeltindividet i
motsetning til kollektiviseringa i den tidlegare mellomalderen, som eit retorisk grep
muliggjort mellom anna av filosofiske og stilmessige endringar.
Vi skal sjå at Paulus’ openbaring, Tundals visjon og St. Patricks Purgatorium alle har
medverka som inspirasjonskjelder for, og direkte eller indirekte vore med på å utforme
bakgrunnsmaterialet for helvetesframstillingane i den italienske trecentokunsten. Men Dantes
Divina Commedia står i ei særstilling også her, då to av dei florentinske kunstverka i utvalet
er meir direkte inspirert av diktet: Helvete i Strozzikapellet i Santa Maria Novella, Firenze er
ein rein illustrasjon av diktet, der strukturen i verket trufast er skildra visuelt (fig. 33 til fig.
37). I Helvete i Sta Croce, Firenze, er Dante nytta på ein meir metaforisk måte: kronologien
og komposisjonen i Divina Commedia er ikkje tatt omsyn til, medan menneske og scener er
bruka for å gje verket eit rikare innhald (fig. 32) 184 .
Verkets meiningsinnhald og interesse er alt for omfattande til å kunne kommenterast vidare i
denne oppgåva. Den Guddomlege Komedien vert difor berre bruka som relevant
bakgrunnsmateriale i analysen av biletverka. Eg gjev her eit kort referat av denne skildringa
av Helvete, med vekt på Dantes klassifikasjonar av synder og pinsler:
I byrjinga av Divina Comedia finn Dante seg sjølv villfaren av synd og tvil i eit framand
landskap. Her møter han tre villdyr: ein panter som symboliserar kjøtslysta, ei løve som
182 Kren & Wieck, 1990, s. 6
183 Dietrichson, 1984, s. 14
184 Ulrike Ilg, ““Multum valet laicis, qui similitudinibus gaudent externis… “ Andrea di Ciones Fresko des “Inferno” in Santa
Croce als Mittel der Katechese”, Bruckmanns Pantheon: internationale Jahrezeitschrift für Kunst, 56, 1998, s. 12; Gert
Kreytenberg, “L’enfer d’Orcagna: la première peinture monumentale d’après les chantes de Dante“, Gazette des Beaux Arts,
114, 1989, s. 256-257
43