Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

Croce og Strozzikapellet som er inspirerte av Dantes dikt, markerast storleiken til Satan ved ei
monumental gruppe samansatt av Lucifer og tre gigantar, i sentrum av verka.
I alle verka er Helvete befolka av Satan, syndarar og smådjevlar. Satan er alltid den største
figuren i jammerriket, men den hierarkiske fordelinga varierar. I Padova er det berre to
storleikar: Satan, og alle dei andre. Dei proporsjonsmessige variasjonane er små i Helvete
samanlikna med resten av Dommedag. Kontrasten markerar Satan som den uomtvista Herren
av Helvete, og i religiøs forstand vil det seie at han er det vesenet som er i besittelse av all
tenkjeleg og utenkjeleg vondskap, synd og last. Denne fordelinga er også tilfelle i Pisa.
Lucifer her er ikkje berre høvesvis større enn alle dei andre satanframstillingane i dei aktuelle
verka, han er også større enn kristusfiguren i dommedagsframstillinga ved sidan av. I Orvieto
er tilhøva annleis: her har Satan korkje monumentaliteten eller den storleiksmessige
kontrasten til djevlane og dei fordømte. Han er skilt frå dei andre ved at rørsla i biletet retter
seg mot han, at han er plassert og lenkja fast i sentrum av Helvete, og at han er omgitt av
drakar.
Dei tre ansikta til Satan
Satan vert avbilda med tre ansikt både i Strozzikapellet, Sta Croce, Pisa og San Gimignano
(fig. 26, fig. 32, fig. 34 og fig. 44) Ein annan versjon finn vi i Baptisteriet og i Padova der
sjølve Satan berre har eitt fjes, men til gjengjeld stikk det ein slange/ drake ut av kvart øyre på
han og sluker syndarar (fig. 6 og fig. 19). Wilkins meiner at Satan i mosaikken i Baptisteriet
var Dantes primære inspirasjonsjelde i skildringa av ”tre facce a la sua testa” – tre ansikt på
same hals” 662 . Dette kan ha inspirert seinare biletkunstnarar til å ta det bokstaveleg, så dei tre
ansikta er eitt og same hovud slik vi ser i fleire av dei seinare verka i oppgåva. På andre sida
kan slangane i Baptisteriet ha vore inspirert av preikestolane til Nicola og Giovanni Pisano,
der det kjem slangar ut av hovudet eller håret på alle satanfigurane, men som på ingen måte
gjev inntrykk av å vere fleire ansikt hjå Lucifer (fig. 11til fig. 17). Slangane som kjem ut av
øyro på Giottos Satan i Padova går òg så langt ut frå øyro at det ikkje gjev noka inntrykk av
ein satanfigur med tre hovud. Giotto kan såleis ha vore inspirert av framstillinga i Baptisteriet
eller av preikestolane, utan noka konsepsjon om at Satan skulle ha tre hovud eller ansikt 663 .
662 Wilkins, 1927, s. 8
663 ibid., s. 8
147