Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

ein ikkje har full kontroll over kva populærversjonar som hadde størst innflytelse i Italia på
1300-talet, som her er temaet 125 .
Strukturen til den lange latinske teksten kan kort refererast her: 1) Openbaringa, 2)
skaparverket appellerar til Gud mot mennesket, 3) englane rapporterar til Gud om mennesket,
4) død og dom over dei rettvise og dei vonde, 5) første visjon av Paradis, 6) Helvete. Paulus
oppnår kvile for dei fortapte på sundagar, 7) andre visjon av Paradis. 126
Det er Helvete vi skal bry oss om i denne samanhengen, der handlinga nedstammar direkte frå
openbaringa til Peter 127 . Dei syndene som vert straffa er hovudsakleg utukt og sodomi,
kjetteri, trollskap, havesjuke/ åger og misbruk av prestekall. Dei viktigaste straffane er her
som i Peters openbaring, eld, spidding, avkutting av kroppsdelar, ormar som fortærar
syndarane og djevlar som plagar og skadar dei:
Elementet som går att er elva av eld. Når Paulus kjem ut forbi ”sjøen som omgir heile verda”
ser han ei elv av eld, brennande heit, med ei mengd menn og kvinner i; somme har sokke til
knea, somme til navlen, somme til leppene, og somme har sokke heilt ned til augebryna og
håret 128 . I tillegg vert mange pint og plaga på andre måtar: Ein mann som står i eldelva vert
halde rundt halsen av englar, vaktarar av Helvete, som spiddar innvolane og tarmane hans
med eit greip med tre taggar. Denne mannen er ein prest, som ikkje har gjort prestegjerninga
si vel: Han åt, drakk og hora, samtidig som han ofra til Gud ved hans heilage altar 129 . Ein
annan mann hadde sokke til knea i eldelva, hendene hans var utstrekte og blodige, og det kom
markar ut av nasebora og munnen hans. Dette var ein diakon som slukte ofringane og gjorde
utukt. Ein annan mann som òg hadde sokke til knea fekk tunga og leppene kutta av, og dette
var ein sannseiar, eller ein ”lesar” 130 . I nærleiken av elva var det mange hol som syndarar var
stappa ned i. Somme var fylt med blod, andre med eld. Her var det mellom anna lånehaiar,
utpressarar, magikarar, og horebukkar som vart straffa 131 . Eit motiv som vi skal sjå vart
vidareutvikla i biletkunsten er straffa til dei grådige, eller ”dei som braut med fastetida”:
Desse hang over ein kanal med vatn, med uttørka tunger, og med mange frukter som vart satt i
125 Eit tema som vert problematisert i Silverstein, 1959, s. 199-248, er forholda dei ulike versjonane har seg i mellom og til
den lange teksten, og om den latinske lange teksten hadde større utbreiing i mellomalderen enn ein har trudd.
126 James, 1924, s. 526
127 James, 1924, s. 525
128 James, 1924, s. 542
129 James, 1924, s. 543
130 James, 1924, s. 543
131 James, 1924, s. 544
34