Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

presis måte, som gjerne kan vere grunnlag for somme av dei visuelle motiva i dei kunstverka
denne oppgåva tek føre seg 174 .
Tractatus skildrar pinslene i Purgatoriet på ein presis måte men har inga skildring av Satan,
og heller inga utførleg skildring av djevlane slik Tundals visjon har. Dei ulike syndene som
kvar pinsle er straff for er heller ikkje spesifisert, ulikt dei fleste mellomaldervisjonane frå
etterverda 175 . Men i ein av dei første irske omsettingane av teksten er det inkludert
moraliserande passasjer med nemning av syndene som sjelene vert straffa for, og dette var
truleg vanleg også i dei andre vernakulære versjonane av legenda 176 . I følgje Owen må
forfattaren av Tractatus ha vore kjent med Paulus’ og Tundals visjon, så vel som skriftene til
St. Gregor og St. Augustin 177 . At han kjente Paulus apokalypse kan ein mellom anna sjå i
skildringa av syndarane som står til knea, til leppene eller til augebryna i eit hol med kokande
metall 178 . Verket er essensielt ein litterær fiksjon, inspirert av lokal overtru, og vidareført som
autentiske fakta. Ved spørsmålet om den faktiske eksistensen til riddaren Owein, har somme
sett han som ein figur frå irsk mytologi. Owen føretrekk å sjå soldaten i Gregors Dialogar
som besøkte Helvete, som prototypen til riddaren Owein 179 . Dette verker plausibelt, då begge
historiene inneber ei forvandling, eller metamorfose, der helten i utgangspunktet er ein stor
syndar men kjem tilbake som ein frelst og heilag mann 180 .
Dantes Guddommelege komedie 181
Divina Commedia representerar kulminasjonen av visjonstradisjonen, tidleg i det 14.
hundreåret. Dei 600 manuskripta berre frå 1300-talet indikerar kor populært diktet var. Diktet
tek opp i seg og brukar det meste av dei tidlegare visjonane og openbaringane, men der er
fundamentale forskjellar mellom denne og tidlegare tekstar: Historier som Tundals visjon var
skrivne som krøniker på ein måte som skulle overtyde lesaren om at hendinga faktisk hadde
funne stad (i følgje Pave Georgs didaktiske tradisjon), medan Divina Commedia, trass ein
moralsk didaktisk tone, ikkje kan ha vore meint å få lesaren til å tru at Dante faktisk var på
174 Eg har utelatt dei pinslene som ikkje er relevante for kunstverka i denne oppgåva, f. eks. eit hjul syndarane sveiv omkring
på. Dette gjeld også referata av dei andre visjonane.
175 Easting, 1991, introd., s. xli
176 Easting, 1991, introd., s. xli
177 Owen, 1970, s. 45
178 Owen, 1970, s. 43; James, 1924, Paulus’ apokalypse, s. 542
179 Owen, 1970, s. 45; St. Gregory, Dialogues, IV, 37, 1983, s. 239
180 Carol Zaleski, Otherworld Journeys, New York & Oxford, 1987, s. 29, 34, 35
181 Dante, Den guddomlege komedien (oms. og red. Henrik Rytter og Sigmund Skard), Oslo, 1999
42