Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

Andre offentlege straffar som ikkje hadde døden til følgje
Som nemnt var straffene meint å hemne, men også forventa å skulle reflektere den kriminelles
sosiale status, eller lovbrotets natur. Vi har sett at den sosiale statusen til forbrytaren i stor
grad avgjorde om han vart hengt eller halshogd, og at brenning var reservert dei som hadde
utført særskilt ugudelege handlingar.
Dei same forventningane og funksjonane galt dei straffeformene som ikkje førte til døden.
Om ein fornærma Gud eller statsmaktene i ord, altså blasfemi, kunne ein få kutta tunga av.
Om ein var rømling eller landflyktig kunne ein få kutta foten av. Offentleg audmjuking av den
dømte, ”Diminuto Capitis”, var ein viktig del av straffa. I dei toskanske samfunna var ein
person sitt gode namn og rykte sett i samband med gamal-romerske doktrinar om fama og
infamia. Dersom ein person hadde fama var han eit godt namn, var akta som ærerik, påliteleg
og hadde eit godt rykte mellom medborgarane. For dei kristne i dei nye borgarskapa i Toscana
var denne verdas ære og gode namn også knytt til det religiøse aspektet ved saka. Om ein vart
dømt som infamia på jorda var det truleg at det same ville skje i etterverda. Dei kristne og dei
verdslege verdiane vart blanda. Edgerton stiller spørsmålet om kva den nye ”realistiske” stilen
i malarkunsten og skulpturen på 12-, 13- og 1400-talet hadde å seie for det juridiske systemet
som fortsatt forsøkte å relatere denne verdas kriminalstraff til den evige fordømminga av
syndande sjeler 72 . Han fortsett ved å gjere reie for skiljet mellom infamia de jure og infamia
de facto. Infamia de jure er det vi skal halde oss til her, då infamia de facto rett og slett er det
å vere berykta i eit samfunn uavhengig av dei juridiske domstolane, men utestengt ved
sladder, tabu og fordommar. Infamia de jure vart påført ein person ved domskjenning som
straff for ei kriminell handling. Dommen innebar konfiskering av gods og fråtaking av
privileger. Til straffa høyrde også den nemnde ”Diminutio capitis”, som resulterte i offentleg
audmjuking overfor publikum, på grunn av overgrep mot samfunnets felles gode.
Ein vanleg form for audmjuking var å bli kledd naken. Offentleg nakenskap indikera, som det
gjer i dag, skam og vanære. Og ein kan tenkje seg at det må ha verka ganske øydeleggjande
for ettermælet til ein person i eit lite og tett samfunn om ein måtte sitje baklengs og naken på
ein gris, halde den i halen og ri han gjennom byen, med ein narrehatt på hovudet med ein
inskripsjon som synte kva lovbrot han hadde gjort. Denne straffas og skammens nakenhet er
den som trecentokunstnarane har avbilda i helvetesframstillingane sine, og ikkje den
Nashville, 1997, s. 468
25