Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

på den animerte avgrunnen i desse verka. Men i Padova vert sjelene hauga oppå einannan i
sjakter eller avgrunnar i botn av Helvete (fig. 19), og heilt til høgre i helvetesmosaikken i
Baptisteriet ser vi hovudet til ei syndarinne som stikk opp frå ein brønn (fig. 9). I Paulus vert
dei vantru kasta oppå einannan i ein botnlaus brønn, forsegla med sju segl, som er så trong at
berre éin får plass. Sidene er dekte av flammar, og har ein stank som overgår alle pinslene til
saman 562 . Owein som reiste på sightseeing i pinslene til St. Patricks purgatorium kom
etterkvart til ein avgrunn som det skaut nakne kroppar opp i frå, og så datt dei ned att til
svovelelden i avgrunnen. Dette er Helvetesmunnen i følgje demonane som Owein talar med,
og dei kastar han ned i avgrunnen 563 . Det er eit endelaust fall, fordi det er ”den botnlause
avgrunnen” frå openbaringa: ”Eg såg ein engel stiga ned frå himmelen; i handa hadde han
nykelen til avgrunnen og ei stor lekkje…” 564 . Sjølv om avgrunnen som helvetesmunn var
vanleg å framstille som eit levande gap på 1200-talet, er det rimeleg at motivet med brønnen i
Baptisteriet stammar frå Paulus apokalypse eller St. Patricks Purgatorium, og at
Helvetesmunnen i St. Patricks Purgatorium er inspirert både av Paulus’ og Johannes’
apokalypsar. Funksjonane til motiva er dei same; dei er botnlause avgrunnar som sjelene vert
kasta ned i og svelgt, bort frå Guds åsyn.
4.3 Pinslene
Helvetesframstillingane har ein del scener som går att. Mange av dei har med eld å gjere, og
endå fleire inneber å bli spist på eller pint på annan måte av djevlar og beist. Somme pinsler
skjer også uavhengig av desse elementa. Flammenes pinsler har vi gått igjennom. No skal vi
sjå på somme av torturscenene, og knytte desse til relevante kjelder i røynd og litteratur.
Honorius Augustodunensis utarbeida omkring år 1100 modellen over dei 9 pinslene i Helvete,
i L’Elucidarium 565 . Verket hadde svært stor utbreiing, spelte stor rolle i danninga av geistligheita
og i klosterkulturen, men også i lekmannskulturen. Lista inneheldt følgjande pinsler:
1. elden
2. kulda (Job. 24:19, og Mat. 24:51: ”gråt og skjering av tenner”, der ”gråt” er eit resultat
av røyken frå elden, og ”skjering av tenner eit resultat av kulda”)
561 Sjå G. D. Schmidt, The iconography of the mouth of Hell, London, 1995, s. 33-35
562 James, 1924, (Apocalypse of Paul), v. 41, s. 546-547
563 D. D. R. Owen, The Vision of Hell, Edinburgh & London, 1970, s. 43
564 Op. 20: 1-3
565 Honorius Augustodunensis, Elucidarium (red. Y. Lefevre, L’Elucidarium et les lucidaires), Paris, 1954, III, 14, s. 447-
448; ref. frå Baschet, 1993, s. 61-62
126