Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

More documents

Recommendations

Info

(CAIPHASSO) som ligg på bakken (IPPOCRITI) (fig. 37) 404 . Nede til venstre for Lucifer vert tjuvar og ransmenn torturerte av slangar som et seg inn i kroppane deira (QUI SIPUNISCONO I LADRONI). Mellom desse er Cacus utkledd som ein kentaur, med slangar på kroppen og ein drake i halsen 405 . På kanten til høgre er dei falske rådgjevarane som pinast i eldtunger (QUI SIPUNISCE COLORO CHEDETERO CONSIGLIO FRAUDOLENTO) 406 , og rett til venstre for Lucifer (i biletet) er ufredsstiftarar, skandalemakarar og meineidarar stagga munnen på av ein djevel med sverd (QUI SIPUNISCE GLI SCANDALOSI), mellom andre den halshogne diktaren Bertran de Born som ber hovudet sitt i handa (fig. 35) 407 . Rett til høgre for Lucifer er gullmakarane (ALCHIMISTI) og forfalskarane som rotnar bort i vederstyggeleg sjukdom (QUI SI PUNISCONO I FALSIFICATORI DI MONETE CONIATE)(fig. 36) 408 . I sentrum av forgrunnen vaktar fem kjemper over svikarane av ætt og fedreland som berre har hovudet stikkande opp av issjøen Kokytos (fig. 34) 409 . Lucifer ragar òg opp av issjøen, med Judas i den midtre munnen, og Brutus og Cassius i dei to andre (QUI DENTRO AL COCITO SIPUNISCONO I TRADITORI) 410 . Lucifer er synleg frå hofta og opp, har tre ansikt og seks flaggermusvenger. Låra hans er omslutta av to monsteraktige krypdyr. Både Lorenzo Lorenzi og Kathleen A. Giles viser at Nardo ikkje har vore like avhengig av Dantes tekst som det her kan verke, men også har bruka andre kjelder i den visuelle framstillinga av Guds straffedom. Den nedre delen av Helvete har rett nok inskripsjonar som stammar frå Dante. Men innhaldsmessig refererar bileta i følgje Lorenzi meir til Thomas Aquinas kommentarar til Aristoteles’ Nikomakiske etikk, og ”dei tre huglaga Himmelen hatar”: Styrløyse, vondhug og dyrisk avsinn, heller enn til Dantes Inferno 411 : K. A. Giles forsøker også å nyansere biletet av at Nardos freske er ein rein illustrasjon av Dantes dikt 412 . Ein viktig forskjell er at korkje Vergil eller Dante sjølv er framstilt i 404 Dante: Helvetet, 1999, song 23, vers 58 osb., 110 osb., s. 173 (manglar norsk oms.) 405 Dante: Helvetet, 1999, song 24, vers 91 osb., og song 25, vers 17 osb., s. 173 (manglar norsk oms.) 406 Dante: Helvetet, 1999, song 26, vers 42: ”Inni kvar eld ein syndar einsleg flimra”, s. 174 407 Dante: Helvetet, 1999, song 28, vers 1 osb., vers 118 osb., s. 178 (manglar norsk oms.) 408 Dante: Helvetet, 1999, song 29, vers 46, s. 178 (manglar norsk oms.) 409 Dante: Helvetet, 1999, song 32, vers 19-21: ”då nokon skreik: ”Sjå deg for, kor du trør! / Pass på du ikkje spenner oss i panna / og tråkker på oss arme, trøytte brør”, s. 179; Kjempene er skildra i song 31, og manglar norsk omsetting. 410 Dante: Helvetet, 1999, song 34, vers 61-69: “”Han der lid verste pina av dei tre” / sa meisteren. ”Judas Iskariot. / Sjå, berre beina dinglar ned! / Dei hine heng med nakken oss imot. / Brutus mest ut or svarte kjeften valt, / og ordlaus vrid seg som ein fisk i not. / Den digre Cassius stikk ut berre halvt.””, s. 190 411 Lorenzi, 1997, s. 44; St. Thomas Aquinas, Commentary on the Nichomachean ethics, oms. O. P. Litzinger, Chicago, Book VII, Lecture I., 1964, vol. II, s. 607-613. Omgrepa “styrløyse, vondhug og dyrisk avsinn” har eg tatt frå nynorsk-omsettinga av Dante: Helvetet, 1999, song 11, vers 82, s. 136, der Vergil refererar til Aristoteles’ Nikomakiske etikk. Meir om dette i kap. 5.1 412 Kathleen Alden Giles, The Strozzi chapel in Santa Maria Novella: Florentine Painting and Patronage, 1340-1355, NY University, Ph. D., 1977 86
iletverket. Giles meiner at dette var ein sensur av Dante, som reflekterar ein viss ambivalens eller skepsis til han blant dominikanarane i første halvdel av det 14. hundreåret, og kan ha vore forårsaka av det politiske innhaldet i somme av verka hans, mellom anna i De Monarchia 413 . Denne milde sensuren av Dante kan i følgje Giles ha ført til at kunstnaren har forsøkt å universalisere verket, slik at dommedagsframstillinga utan Dante og Vergil vert ein illustrasjon av ” the typical Christian soul’s descent into Hell” 414 . Framstillinga av dei grådige (fig. 33) er eit eksempel på at Nardo ikkje er heilt avhengig av Dante. I Divina Comedia vert fråtsarane straffa av monstret Kerberos, og dei fordømte ligg på bakken og rullar frå side til side. Nardo har framstilt Kerberos som ein hund med tre hovud, og i tillegg til denne scenen framstillast grådige samla rundt eit dekt bord. Dette er likt framstillinga av fråtsarane mellom anna i Camposanto i Pisa. Men det avvik frå Dantes dikt, og i følgje Giles også frå dei fleste manuskripta som illustrerar Komedien 415 . Som tidlegare nemnt skildrast straffa for ”dei som braut med fastetida” i Paulus’ apokalypse ved at dei hadde uttørka tunger og vert freista av vatn og forfriskande fruktar som dei aldri fekk smake 416 . Dette kan vere opphavet til det motivet med syndarar samla rundt eit dekt bord som vi ser både i Pisa, Strozzikapellet og San Gimignano. Som Giles påpeikar vert ikkje Kerberos skildra i visuelle termar av Dante, men heller i ei simile: Ved å kaste jord i munnen på han som bikkje svolten skvakkar, fekk Vergil Kerberos til å halde munn 417 . Nardo fangar opp dette og skildrar udyret som ein satanfigur med tre hovud, men dei er hunde-hovud, og han har også beina til ein hund (fig. 33). Generelt meiner Giles å ha funne at illuminerte manuskript av Divina Commedia danna ein bakgrunn for dei individuelle scenene i Nardos freske, men at han korkje ser ut til å følgje eitt bestemt manuskript, eller dei florentinske prototypane: Fleire scener kan best samanliknast med norditalienske manuskript, medan andre liknar søritalienske 418 . Vidare er Andrea di Ciones fresker i Sta Croce det nærmaste monumentale samanlikningsgrunnlaget for framstillinga 419 . Offner antydar at fresken i Bargello kan betraktast som ein nær forlaupar til fresken, fordi det er ein isolert munumental representasjon av Helvete heller enn ein del av ei dommedagsscene 420 . Dette benektar Giles på grunnlag av den overordna komposisjonen i 413 Kathleen Alden Giles, The Strozzi chapel in Santa Maria Novella: Florentine Painting and Patronage, 1340-1355, NY University, Ph. D., 1977, s. 114 414 Giles, 1977, s. 115 415 Giles, 1977, s. 124 416 James, 1924, s. 544-545 417 Dante: Helvetet, 1999, song 6, vers 28, s. 111; Giles, 1977, s. 124 418 Giles, 1977, s. 136-137; Sjå P. Brieger, M. Meiss, C. S. Singleton, Illuminated manuscripts of the Divine comedy, London, 1969, for omfattande kommentarar til, og fine bilete av illustrasjonane til Divina Comedia. 419 Giles, 1977, s. 136-137 420 Offner, Corpus, sect. IV, II, Nardo di Cione, New York, 1960, s. 50-51 87
Page 1 and 2:
Kjent og ukjent i djevelsk ikonogra
Page 3 and 4:
*
Page 5 and 6:
3.9 Helvete i San Gimignano, Taddeo
Page 7 and 8:
som eg også ser som utslag av det
Page 9 and 10:
Avgrensinga av stad har fleire års
Page 11 and 12:
og Frankrike frå 1100-talet til 14
Page 13 and 14:
synder 15 . Men med omsyn til synde
Page 16 and 17:
Del I Presentasjon av verk og kjeld
Page 18 and 19:
Ved sidan av er det framstilt hovud
Page 20 and 21:
vidareutvikla i trecentokunsten. F
Page 22 and 23:
Det vart antyda ein visuell allegor
Page 24 and 25:
skulle feste førestillingar om Gud
Page 26 and 27:
opphøgde nakenheten ein kan finne
Page 28 and 29:
Bøddelen og galgen: visuelle aspek
Page 30 and 31:
hovudsakleg ein freistar, og opptre
Page 32 and 33:
Fælsleg er det vi då har i vente:
Page 34 and 35:
ein ikkje har full kontroll over kv
Page 36 and 37: Teologien og skolastikken Dei 7 hov
Page 38 and 39: for didaktiske preikar, som gjorde
Page 40 and 41: eller i St. Patricks Purgatorium, m
Page 42 and 43: presis måte, som gjerne kan vere g
Page 44 and 45: symboliserar hovmodet, og ein ulv,
Page 46: helvetespinslene enn av sæla i Par
Page 49 and 50: Marcovaldo og krinsen hans, og base
Page 51 and 52: På venstre side øvst i dommedagss
Page 53 and 54: sidan av dei som står opp frå gra
Page 55 and 56: illuminasjonane der heile Helvete e
Page 57 and 58: heile armen til ein syndar i munnen
Page 59 and 60: venstre i dette feltet er det engla
Page 61 and 62: Arena” i Padova, og innviinga skj
Page 63 and 64: i høveleg kontrast til dei ordna f
Page 65 and 66: liknande måtar som i Baptisteriet,
Page 67 and 68: Nede til høgre ser vi til slutt sj
Page 69 and 70: Orvieto seg narrativt frå venstre
Page 71 and 72: på kleda til figurane, medan Polze
Page 73 and 74: som førte ein antipaveleg propagan
Page 75 and 76: Lucifer er grøn, sit i flammene og
Page 77 and 78: Ilg poengterar at Dantes tekst aldr
Page 79 and 80: og kroppen forfra, og likevel synas
Page 81 and 82: iletmediet på ein fundamentalt ann
Page 83 and 84: har ein hårlaus kropp, klør i sta
Page 85: Klo-føter har dei, fjørvom, breie
Page 89 and 90: Uavhengig av om Andrea Bonaiuti ell
Page 91 and 92: problematisere dateringsspørsmåle
Page 93 and 94: NABUCCODINA, FARAO og EROD, og kans
Page 95 and 96: utlånar. Begge desse mennene vert
Page 97 and 98: Inngangen til Helvete Heilt nedst t
Page 99 and 100: Satan og djevlane gjennomgår ei en
Page 101 and 102: 101
Page 103 and 104: inndeling av hovudsyndene i 7 454 .
Page 105 and 106: overgangen mellom dei er naturleg o
Page 107 and 108: omverda, og i den samanhengen er do
Page 109 and 110: kan ha vore inspirert av dette moti
Page 111 and 112: (3:1). “For though in the sight o
Page 113 and 114: sine synder. Ein kvantitativ varias
Page 115 and 116: trollkvinna Erichto identifisert ve
Page 117 and 118: individet. Dei er populære represe
Page 119 and 120: mytologiske vesen, og var hemnvette
Page 121 and 122: Slangen i dikta Inne i kjempemonstr
Page 123 and 124: Satanfigurene i Baptisteriet, Orvie
Page 125 and 126: satanfiguren; i ein del tidlegare h
Page 127 and 128: 3. Dei udøydelege ormane 4. Stanke
Page 129 and 130: klare eksemplet blant desse verka p
Page 131 and 132: Det groteske og seksualiteten I Bap
Page 133 and 134: apokalypse skildrast det same motiv
Page 135 and 136: Inferno, der Dante kjem i tale med
Page 137 and 138:
hans!” 611 . Her er djevelen nemn
Page 139 and 140:
grådige og det store, er likskapar
Page 141 and 142:
heile vestens gotikk. Den same tran
Page 143 and 144:
Djevelen 639 . Både Pan, satyren o
Page 145 and 146:
mangla eit sinn (”out of his mind
Page 147 and 148:
Croce og Strozzikapellet som er ins
Page 149 and 150:
iletteppe frå Skog i Sveirge, trul
Page 151 and 152:
”The great power of the cross is
Page 153 and 154:
Taddeo di Bartolos Helvete svært p
Page 155 and 156:
5 Moral og synd: det dyriske og det
Page 157 and 158:
likket hjå beista ser vi det menne
Page 159 and 160:
antikken, er apen tidleg oppfatta s
Page 161 and 162:
I Helvete i Padova er det ikkje nok
Page 163 and 164:
utishness, exceeding human vice and
Page 165 and 166:
epresentert både hjå Satan, djevl
Page 167 and 168:
6 Avslutning: Tankar omkring tid og
Page 169 and 170:
Litteraturliste Andreescu, Irina,
Page 171 and 172:
Friedman, John Block, ”Antichrist
Page 173 and 174:
Pettazzoni, R., ”The pagan origin
Page 175 and 176:
Illustrasjonsliste fig. 1. Dommedag
Page 177 and 178:
fig. 41. Andrea Bonaiuti da Firenze
Page 179 and 180:
Illustrasjonar fig. 2. Dommedag i S
Page 181 and 182:
fig. 8. Coppo di Marcovaldo, Dommed
Page 183 and 184:
fig. 15. Giovanni Pisano, Preikesto
Page 185 and 186:
fig. 19. Giotto di Bondone, Arenaka
Page 187 and 188:
fig. 25. Bounamico Buffalmacco, Cam
Page 189 and 190:
fig. 32. Andrea di Cione / Orcagna,
Page 191 and 192:
fig. 35. Nardo di Cione, Strozzikap
Page 193 and 194:
fig. 43. Taddeo di Bartolo, Collegi
Page 195 and 196:
fig. 51. Taddeo di Bartolo, Collegi
show all

Kjent og ukjent i djevelsk ikonografi - Logg inn på Min Side

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?