het bloeitijdperk van het nederlandse volkslied

HET WERELDLIJK LIED 111
Oak voor de zinnebeeldige samenspraak tussen Amsterdam
en Enkhuizen wordt deze wijs gebruikt. Dit soort
dialogen tref fen wij hier trouwens meer aan.
De melodie van „Engelsch Fortuyn" was in ons land
zeer Belief d. Men vindt haar in vele liedboeken (ook
bij Valerius), terwij1 niemand minder dan J. P. Sweelinck
er variaties op schreef. Behalve het bovenaangehaalde
„Susanna un jour", dat enkele grote meesters
tot meerstemmige koorliederen heeft geinspireerd, vindt
men nog andere buitenlandse melodieen als „Adieu
pieronne" en „Passamedi del Bosa". Bovendien is er ook
een ruim gebruik gemaakt van psalmwijzen. Een vol.ledige
uitgave van het Geuzenliedboek met de melodieen
laat nog steeds op zich wachten.
Een fraai en zeer bekend geuzenlied is „Helpt nu U
zelfs, zoo helpt U God", waarvan de melodie reeds als
no. 13 in de Souterliedekens (1540) voorkomt. Een
latere versie van dit lied heeft een martialer karakter en
is bovendien gecombineerd met een oude lezing van het
Wilhelmus, waarbij de rhythmische notatie constant
tweedelig is. Karakteristiek en voor die tijd zeer origineel
is de tegenstelling tussen het eerste deel in g kl.terts en
het daarop volgend Wilhelmus in de gr.-terts-toonsoort
(vb. 20, blz. 113).
Het zal wel iedereen duidelijk zijn, dat dit niet de lezing
is van het Wilhelmus zoals wij het kennen. Over dit
thema zou nog veel to schrijven zijn, doch dit is reeds
geschied. Van Duyse geeft over deze melodie een hele
verhandeling, die, later door Fr. Kossmann aangevuld,
in boekvorm verscheen (hij Nijhoff 1923). Daarin wordt
aangetoond, dat de melodie van ons volkslied van Franse
oorsprong is en gezongen werd bij het beleg van
Chartres in 1568. Er bestaan verschillende notaties van
dit lied. In ieder geval heeft de notering van Valerius