het bloeitijdperk van het nederlandse volkslied

54
BLOEITIJDPERK NEDERLANDSE VOLKSLIED
verwant en evenals de vorige melodie waarschijnlijk af
komstig uit de 14de eeuw. Andere mixolydische melodieen
met normale omvang zijn: „Claes molenaer", „Ic heb
om vrouwen wine" en „Daer spruyt een boom in ghenen
dal".
Hypomixolydisch zijn: „Ic had een alderliefste", „Den
lustelijcken Mey", „Het is een dach van vrolicheit",
„Den winter comt aen", „Daer ginghen twee gespeelkens
goet" en „Het waren twee conincskinderen-. Tezamen
met de Dorische toonsoorten behoren de mixolydische
zeer zeker tot de meest gebruikte, al is de
zuivere vorm ook hier dikwijls ver te zoeken.
Nu rest ons nog de Aeolische toonsoort, die er eerst
later bij gekomen is en van de hypodorische verschilt
doordat de laagste toon hier tevens tonica is (bv. 5, blz.
51). Deze toonsoort komt eerst in latere melodieen
duidelijk voor. Van Duyse onderscheidt nog iastischaeolisch
en aeolisch-iastisch, hetgeen neerkomt op een
vermenging van de aeolische en mixolydische toonsoort.
„Die winter is verganghen" helt in de tweede helft zeer
duidelijk naar mixolydisch over (vb. 7, blz. 55).
„Als alle cruydekens spruyten" sluit achtereenvolgens
in d, e en c, om tenslotte in a te eindigen. Dergelijke
onregelmatigheden zijn in de oude volksliederen schering
en inslag.
De aeolische en ionische toonsoorten begonnen reeds in
de eerste helft der 17de eeuw de oude kerktoonsoorten
te verdringen. Anderzijds verkregen deze modi door
alteratie en vooral door de overheersende functie van de
verhoogde 7de trap (leidtoon), langzaam aan geheel het
karakter van de grote-en-kleine-terts-toonsoort. Zoals
de Lydische toonsoort door de verandering van b in bes
in F grote terts overging, zo geschiedde hetzelfde bij de
Mixolydische door de verhoging van f in fis. Vooral de