het bloeitijdperk van het nederlandse volkslied

136
BLOEITIJDPERK NEDERLANDSE VOLKSLIED
lande, zijn thans nagenoeg geheel vergeten 1 . Het origineel
van het z.g. Martelarenlied „Een nieu liet hef fen
wij an" werd door Luther speciaal gedicht op de terechtstelling
van Hendrik Vos en Jan van Essen te Brussel.
Het moet in ons land reeds spoedig bekend geweest zijn
en komt in verschillende zangbundels voor. Het oudste
oorspronkelijk Nederlandse offerlied is dat op Jan de
Bakker, in 1525 te Den Haag verbrand. Het herinnert
in vele opzichten, vooral in de aanhef, aan het lied van
Luther. Het geestelijk lied neemt, zoals gebleken is, bij
de Hervormden een veel grotere plaats en ook voornamere
plaats in dan bij de Katholieken. Het lied is hier
ook geen aanhangsel of versiering der liturgie, maar het
bijbelwoord zelf.
In Nederland zijn vooral de „Schriftuurlijke Liedekens",
die een onderwerp uit het Oude of Nieuwe Testament
behandelen, het grootst in aantal.
Er zijn verschillende vormen van bewerking. De eenvoudigste
is die, waarbij het bijbelwoord zonder meer
is weergegeven, aangevuld met stopwoorden terwille
van maat en rijm. Soms is het lied door eigen fantasie
aangevuld. Meestal werd het op de wijze van een verhalend
lied gezongen ( „Ick was een clerxken, ick lack
ter scholen", „Van Adelken ende van Alewijn"). Soms
worden verschillende uitdrukkingen aan de psalmen ont-,
leend, tot een nieuw geheel aaneengesmolten.
Van grote invloed is ook het Hooglied geweest. De
hierdoor geinspireerde zangen sluiten geheel aan bij de
liederen van de „minnende siele". De verhouding van
den mens tot de Kerk of van den mens tot God, wordt
vergeleken met de liefdesbetrekking tussen bruidegom
1 Zie hierover: Dr W. Kooiman „Luthers kerklied in de Nederlanden".