het bloeitijdperk van het nederlandse volkslied

70
BLOEMJDPERK NEDERLANDSE VOLKSLIED
De veelvuldige maatwisseling, waardoor een weer vrij
en soepel rhythme verkregen wordt, is karakteristiek
voor ons volkslied. Men beschouwe in dit opzicht „Het
regende seer", „Het daghet in den Oosten" en niet te
vergeten het Wilhelmus, dat bestaat uit een voortdurende
afwisseling van 2/4, 3/4 en 4/4 maat, hetgeen
niemand bij het horen zou vermoeden, zo natuurlijk en
spontaan is de indruk, die deze melodie maakt. Hoe
dikwijls deze maatwisselingen ook voorkomen, het zou
verkeerd zijn te menen, dat een constant rhythme minder
voorkomt, of, dat zij tot een zekere starre regelmaat
aanleiding zou geven. Deze komt ook inderdaad
voor (bij Valerius en Starter o.a.) doch dit is Been
noodzaak.
Het gebruik van 3/8 en 6/8 maat duidt in vele gevallen
op een danslied of een wiegelied. De tekst geeft hier
meestal een duidelijke verklaring van of de aanduiding
„na een dansliedeken". De gesprongen dans of estampida
komt reeds in de 12e eeuw in Frankrijk voor, met
name in de Provence. Evenals bij de Duitse stampenien
werd hierbij gezongen met vedelbegeleiding.
Met vrij grote zekerheid kunnen wij aannemen met een
danslied te doen te hebben:
1) wanneer dit uit de tekst blijkt;
2) bij de aanduiding „na een dansliedeken";
3) wanneer het betreffende lied bovendien in 3/8 of
6/8 maat staat.
Men vindt de aanduiding sub 2 bij verschillende stemmen
van de Souterliedekens o.a.: „Den lanxten dach
van desen iare", „Hoe soude ic vreucht bedriven",
„Lyncken sou backed', „Die nachtegael die Banc een
liet", „Ick quam aldaer, ic weet wel waer" en „Const ic
die maneschijn bedecked'. Al deze liederen vindt men
bij Mevr. Mincoff in 4/4 maat genoteerd met het rhythme