het bloeitijdperk van het nederlandse volkslied

46
BLOEITIJDPERK NEDERLANDSE VOLKSLIED
die grote vrijheid kan het zich ten voile ontplooien en
zich aan ons kenbaar waken in duizendvoudige schakeringen.
Wij willen bier slechts wijzen op enige algemene
kenmerken, welke aan onze melodieen eigen zijn.
Een bijzondere eigenschap is de intieme sfeer en bekoring,
die van de melodie uitgaat. Een intimiteit, die wars,
is van alle bombast, maar ook van alle buitensporigG
uitbundigheid. Alle symmetrie en wiskundige regelmaat
is verder vermeden en daarom kan de melodie zich
zo natuurlijk en gracieus ontplooien. De melodie van het
echte, zuivere volkslied is niet „bedacht", zij welt direct
uit het hart op!
Wat de omvang betreft; deze overschrijdt in het bloeitijdperk
zelden het octaaf. Enkele liederen zoals: „Die
mei plezant", „Die winter is een onweert Bast", „Plompaert
en zien wuvetje", „Daer spruyt een boom" blijven
zelfs binnen kwint- of sextomvang. Zij behoeven trou,
wens geen grotere expansiviteit om toch expressief te
zijn. Het vermogen om bij een beperkte toonomvang en
een eenvoudig rhythme toch in hoge mate plastisch en
direct te werken is een van de hoofdverdiensten van
ons volkslied.
De melodie van „Wie was diegene, die de looverkens
brak", blijft geheel binnen kwart-omvang. Dit is ook het
geval met enige zeer eigenaardige liederen, waarin de
reciteertoon, zoals die in de R.K. eredienst gebruikelijk
is, verwerkt wordt. Het zijn de „Postelsche" en de „Wilde
Vespers", beide humoristische liederen. Het eerste
lied is een z.g. ophopingslied (de tekst wordt bij elke
volgende strofe uitgebreid) en in het tweede moedigen
Petrus en Paulus elkaar aan nog een pintje te nemen op
de reciteertoon van de psalm „Miserere"!
Dergelijke liederen blijven echter uitzonderingen, doch
gevallen waarbij de reine kwint of de kleine sext niet