het bloeitijdperk van het nederlandse volkslied

164
BLOEITIJDPERK NKDERLANDSE VOLKSLIED
e) wanneer de tekst in een vertaling voorkomt;
f) wanneer de tenor lange notenwaarden heeft en een
eenvoudig rhythme.
Wanneer men êên of meer van deze voorwaarden heeft
vastgesteld, blijkt het nog zeer moeilijk de oorspronkelijke
vorm van de melodie te achterhalen. Vooral in de werken
na ± 1550 komt de melodie slechts zelden ongeschonden
te voorschijn. De melodie kan worden verlengd
of verkort, gevarieerd of gewijzigd in rhythme enz. Wanneer
men echter vergelijkt hoe verschillende bestaande
volksmelodieen in het polyfoon verband zijn opgenomen,
dan levert dit weer aanwijzingen op voor die gevallen,
waarbij de oorspronkelijke melodie verloren is gegaan.
Een tenor in lange notenwaarden en met een eenvoudig
rhythme vinden wij bijv. in „Tandernaken", het driestemmige
„Weet ghy" van Ghisling en „Ric Got, wie sal
is clagen", geheel overeenstemmend met de melodie uit
de Souterliedekens.
Doch wat te beginnen wanneer de melodie nu eens in
de superius, dan weer in alt of tenor ligt en bovendien
opgesmukt wordt door allerlei tussenfiguren? Het geval
is dan vrijwel hopeloos, tenzij men beschikt over verschillende
bewerkingen op eenzelfde thema. Dat deze
geen zeldzaamheid zijn, is reeds uit het voorgaande gebleken.
Wij voegen aan de genoemde voorbeelden
nog toe:
„Alle myn ghepeys" in:
a) Duytsch Musyckboeck 4 st. Clemens non Papa.
b) Liber Musicus 2 st. Jan Verdonck
c) Tricinia 3 st. Anonym.
„Ic treure":
a) 5 st. Carolus Souliaert.
b) 3 st. Tricinia