het bloeitijdperk van het nederlandse volkslied

TAAL. METRUM, VFIRSBOUW, MELODIE, RHYTHME, VORM 53
bewegen zich evenzeer bOven de tonica als eronder (dus
in het „hypo"-gedeelte), doch zonder de begintoon b
ook maar zelfs te beroeren. Het grootste percentage van
de liederen blijken mengvormen te zijn. Dat een melodie
de normale ambitus (toonomvang ) overschrijdt en in de
hypotoonsoort overgaat is trouwens ook bij het Gregoriaans
geen zeldzaamheid.
Zeer sporadisch is de zuiver Lydische toonsoort vertegenwoordigd.
Ook hier speelde de tritonus weer een
gevaarlijke rol. Dit dreigend gevaar trachtte men reeds
vroegtijdig te bezweren door b in bes te veranderen.
Daardoor verkreeg deze modus meteen het karakter van
F grote terts. Zie als voorbeeld hiervan: „Daer spruyt
een boom aen ghenen dal", en vele geestelijke liederen
als „Fonteyne moeder, maghet reyne", ,,Mijn hart is
heymelijk getoeghen", „Begheerte nu vlieghet ten hemel
op" en „O doot u macht gaet boven screven".
Ten opzichte van de Hypolydische toonsoort geldt het
zelfde als wij bij de hypophrygische opmerkten. In „Ick
seg adieu", „Gheldelooze volghet mi" en „Het vlooch
een cleyn wilt vogelkijn", om slechts enkele van de bekendste
melodieen te noemen, komen duidelijk uitwijkingen
naar de gr. terts toonsoort voor.
„Ick seg adieu" staat practisch in F groot, doch heeft de
zuivere hypolydische ambitus (vb. 6, blz. 55).
Mixolydisch. Hierbij onderscheidt van Duyse de normale
vorm, de losse of verzachte (gelijk aan hypomyxolydisch),
de gespannen op de mediant en de onvolledige
op de kwint sluitende vorm. Een sprekend voorbeeld
van de laatste is de oude Halewijnmelodie; de grondtoon
wordt nauwelijks aangeroerd en omdat de melodie bezwaarlijk
op de sext kan eindigen, wordt de tweede
versregel nog eens herhaald (vb. 6a, biz. 55).
„Het vryde een hovesch ridder" is aan deze vorm zeer