het bloeitijdperk van het nederlandse volkslied

50
BLOEITIJDPERK NEDERLANDSE VOLKSLIED
wikkeld en duidelijk aangetoond hoe ons volkslied op
zijn beurt weer steunde op het Gregoriaans gezang 1.
Helaas heerst bij beiden een grate verwarring ten opzichte
van de benaming der toonsoorten. De aeolische
modus stelt van Duyse bijv. gelijk aan de hypodorische,
hetgeen onjuist is, omdat bij eerstgenoemde a de tonica
is, bij laatstgenoemde echter d. Hypophrygisch verwart
hij met myxolydisch; hypolydisch met lydisch en dorisch
met phrygisch. Kortom voor den modernen wens is er
in deze moduswarwinkel geen weg meer te vinden,
vooral wanneer er nog geschermd wordt met termen als:
gespannen, losse, onvolledige en tweeslachtige modus.
Wij laten daarom hier een beknopt en overzichtelijk
schema volgen van de tegenwoordige benaming der
voornaamste kerktoonsoorten (vb. 5, blz. 51 ).
Het eigenaardige is, dat bij ons de melodie van het yolkslied
niet aan de tekst gebonden is. Bij de Grieken had
elke toonsoort Naar bepaald karakter, die bij een bepaalde
stemming paste. Zo werd de eerste toonsoort voor edel
en ernstig gehouden, de achtste voor feestelijk, terwijl
de vierde de strijdlust en standvastigheid moest opwekken.
Ook het Gregoriaans kende nog ten dele deze
aesthetische modusleer. Bij het volkslied is hiervan echter
geen sprake meer.
Dezelfde melodie wordt evengoed gebruikt voor een
vrolijke als voor een droevige tekst. Soms wordt de
melodie van een geestelijk lied zonder het minste bezwaar
voor een wereldlijk lied gebruikt en omgekeerd.
Het doet ons bijv. vreemd aan een lied ter ere van Maria
op dezelfde melodie te horen zingen als een minnelied.
doch de middeleeuwer kende deze bezwaren niet. Bij
een vergelijking van verschillende melodieen zien wij,
1 De melodie van het Nederlandse lied.