het bloeitijdperk van het nederlandse volkslied

80
BLOEITIJDPERK NEDERLANDSE VOLKSLEED
Com nu met sang van soete tonen:
A (=aa) 8 B (=b) 6
Christus is opgestanden:
A (=ab) B (=cd) C ( =ef)
Het laatste lied is samengesteld uit het volgende aantal
maten: 3+3+5+6+7+3. Deze zeer onregelmatige vorm
wijst evenals de melodie op de afstamming van het Gregoriaans.
Hetzelfde geldt voor „Maria saert van edeler
aert".
„Nu syt wellecome" heeft de gewone regelmatige liedvorm,
maar met een refreinachtig coda van twee maten:
Kyrie eleis.
Tenslotte zij nog een woord gewijd aan het tempo, temeer
daar dit thema in nagenoeg alle werken stilzwijgend
wordt voorbijgegaan. Tempo-aanwijzingen ontbreken ten
enen male bij het volkslied, tenminste in de nude handschriften
en liedboeken. Hetzelfde geldt trouwens voor
alle muziek uit die tijd, zowel vocale als instrumentale.
Komt men al eens sporadisch een enkele aanwijzing
tegen, dan geldt deze meer voor het bijzondere karakter
der muziek. Men rekende dan ook op de voldoende
muzikaliteit en intuitie van den uitvoerder, om het juiste
tempo aan te voelen. De gebruikelijke Italiaanse termen,
die boven elk muziekstuk geplaatst warden, zijn pas veel
later usance geworden.
Het meest natuurlijke tempo blijkt voor het overgrote
deel van alle liederen het gematigde Allegro-tempo te
zijn (Allegro moderato J = 112). Men kan het ook
omschrijven als: gedragen, niet te langzaam, doch wij
kunnen het beste een standaard-voorbeeld nemen als het
„Wilhelmus van Nassoue". Dit tempo past bij minstens
70 % van alle liederen, ook die in de balladetoon. Bij
een zeer zwaarmoedige of droeve tekst wordt het tempo