het bloeitijdperk van het nederlandse volkslied

76
BLOEITIJDPERK NEDERLANDSE VOLKSLIED
lied hierdoor mogelijk beinvloed werd, is moeilijk na te
gaan. Dezelfde groepering vinden wij n.l. niet direct in
enig volkslied terug, doch wel de meest denkbare afwisseling
van a en b. Daarnaast heeft het volkslied veel te
danken aan de troubadours en trouvêres en niet het
minst aan de minnezang. Het schema van het lied „Mayenzeit
one neit", afkomstig van den minnezanger H. von
Reuenthal, vinden wij in menig volkslied terug.
Het is de karakteristieke a b a vorm, die A. Lorenz betitelt
als „Bogenform", welke zowel aan de da capo aria,
de symfonie en sonate als andere klassieke vormen eigen
is. De a a b vorm noemt hij „Barform" naar analogie
van de twee Stollen (a a), min of meer aan elkaar verwant,
en een Abgesang (b), bij de Meesterzangers voorkomend.
De meest beknopte vorm is de gewone tweedelige liedvorm
a b 1 , waarbij b meestal een contrast vertoont
met a, zowel door de andere ligging (stijging of daling
van de melodie) als door de sluiting op dominant of
mediant. Als een voorbeeld hiervan kan de oude melodie
gelden van het Reuzelied, in de aanvang enige overeenkomst
vertonend met de Gregoriaanse hymne „Conditor".
Andere voorbeelden zijn: „Schoon lief, hoe licht gij hier
en slaept", „Ons is gheboren" en „Geldeloos, ge doet
mij pijn". Wanneer a nogmaals herhaald wordt na b,
en de eerste maal tweemaal gezongen wordt, ontstaat
vanzelf de z.g. samengestelde tweedelige liedvorm met
het schema: A ( = a a) B ( = b a). Deze verschilt in
zoverre van de klassieke, dat A hier in de tonica eindigt
en niet in de dominant. Bij latere liederen als: „De Mei
plezant" (1613) vinden wij de sluiting in de dominant.
1 Onder de kleine letters vatten ,wij hier samen de kleinste melo
dische zinsneden (twee of vier maten), onder de grote letters een
gehele melodische zin.