het bloeitijdperk van het nederlandse volkslied

TAAL, METRUM, VERSBOUW, MELODIE, RHYTHME, VORM 77
Wanneer wij enige van deze melodieen nauwkeurig beschouwen,
dan blijkt hoe klaar en overzichtelijk deze
vorm is. Tot dit type behoren o.a. de zeer populaire
melodieen van „Die eerste vreugt" en „Die winter is
vergangen" (vb. 17, blz. 99 ).
Hiermede nauw verwant is de vorm, waarbij a de laatste
maal min of meer gevarieerd wordt, voorgesteld door
a a b a'. Hiertoe behoren: „Die nachtegael, die sanc een
lief' en „Ick seg adieu" (vb. 6, blz. 55).
Men vindt ook nog A (= a a) B (= b b), waarbij de
tweede b met een slotformule naar de tonica leidt. Een
voorbeeld hiervan is: vb. 18, blz. 99. Tot deze groep behoren
ook: „schoon jonkvrouw, is moet U claghen -
en „Het waren twee coninckskinderen" (melodie uit de
verzameling van Jop Pollmann). Ook bij het laatste lied
is b voor de tweede maal lichtelijk gevarieerd.
Uiteraard verschilt deze vorm weinig van A ( = a a)
B ( = b c), welke wij aantref fen bij „In een huis daar
woonde niemand in", „Meisken jong", „In 't zoetste van
de meie", „Ick wil mi gaen vertroosten", „Ick quam noch
ghisteravont" en „Zeg kwezelken".
Soms bevat het slot c weer een reminiscentie van a, bijv.
bij „Ick wil mi gaen vertroosten".
Hoeveel kleine verschillen en nuances er binnen het kader
van de tweedelige liedvorm nog mogelijk zijn, blijkt ook
uit het volgende schema:
A .( = a b) B ( = c d). Me onderdelen hebben geen
enkele of geen opvallende verwantschap met elkaar: „Die
winter is een onweerd gast" (vb. 15a, blz .67). Verder bij:
„Aen gheender linden daer staet een dal", „Een ridder
end een meysken jonck", „Ic had een alderliefste", „Nu,
sijt wellecome", „Daer was een wuf, die spon" en
„wij klommen op hooge bergen".
De eenvoudige driedelige liedvorm vinden wij in „En