Afrika in Spiegelbeeld - Shikanda.net

andere tijdstippen en gebeurtenissen wanneer zij haar levensloop
vertelt. In de maanden april tot juli kan men vrijwel ieder
weekeinde een Nkoja meisjesfeest meemaken, hetzij in het
plattelandsgebied waar de Nkoja de meerderheid vormen
(Kaomadistrict en omgeving, in Westelijk Zambia), hetzij in de
steden van Centraal en Zuidelijk Zambia waar Nkoja immigranten
een kleine minderheid vormen. In de jaren dat ik onder dit volk
onderzoek heb gedaan bezocht ik vele van dergelijke
meisjesfeesten. Terwijl ik aanvankelijk alleen maar diep ontroerd
werd door de uiterlijk waarneembare, openbare kanten van het
gebeuren, kreeg ik langzamerhand meer inzicht in de achtergronden
en de betekenis ervan. Het is enerzijds een drempel naar de
volwassenheid, anderzijds de meest uitvoerige en dwingende
uitdrukking van het geheel van voorstellingen, symbolen, normen
en gedragingen waardoor, bij de Nkoja, de relaties tussen de seksen
geregeld zijn en overgedragen worden op latere generaties.
Opmerkelijk is dat er als tegenhanger van het meisjesfeest geen
jongensfeest bestaat. Er zijn sterke aanwijzingen dat in ieder geval
vanaf het midden van de vorige eeuw tot aan ca. 1920 de Nkoja wel
een vorm van jongensinitiatie kenden, een variant van het
Moekandacultuurcomplex (besnijdenis, geheim onderricht,
maskerdansen etc.) dat bij vele volkeren van OostAngola,
ZuidZaïre en NoordwestZambia voorkomt. Tegenwoordig echter
worden Nkoja jongens niet meer besneden en (afgezien van
incidentele, wekenlange jagerskampen in het diepst van het woud)
aan geen enkele vorm van traditionele formele training meer
blootgesteld; de Nkoja maken zich nu zelfs vrolijk over de
omringende volkeren die nog wel besnijdenis kennen. Het
wegvallen van jongensinitiatie heeft de betekenis van
meisjesinitiatie als kenmerk van de Nkoja cultuur, en als
verdichtingspunt van cultuuroverdracht, verder versterkt. Oude
mannen en vrouwen, die in de moderne tijd hun greep op de
149