Afrika in Spiegelbeeld - Shikanda.net

Maar niet alleen kreeg ik gevoel voor de rollen die mijn tolk
speelde, de aanvankelijk volkomen teleurgestelde verwachtingen
die hij had ten opzichte van mij, en de mogelijkheden die ik had om
dit krachtenveld te manipuleren. Ik begon ook in te zien welke
geweldige opofferingen hij zich mijnentwille getroostte, en ging
hem, ondanks zijn onophoudelijk gezeur (over hoe voorbeeldig hij
wel leefde, hoe slecht sommige andere mensen — vooral andere
tolken — wel waren, hoeveel ik wel aan hem verplicht was),
ondanks zijn soms werkelijk onverklaarbare humeurigheden, zijn
onthutsende matineuze bedrijvigheid en zijn bescheiden vormen
van chantage, erg waarderen. Hij slaagde er gaandeweg in mij
enigszins te wennen aan het inheemse, rurale levensritme waarin de
tijd rond de middag, en de avond, niet bestemd zijn voor werk.
Toen dit principe eenmaal aanvaard was nam hij het op de koop toe
dat de gezellige muziekavonden die wij bijna dagelijks in het
gehucht meemaakten, voor ons steeds op ‘werk’ uitdraaiden — en
dubbel overwerkend als tolk en als muzikantzanger leverde
Hasnawi op die avonden misschien wel zijn grootste bijdrage aan
het onderzoek. Hij gaf mij steeds gedetailleerder adviezen over hoe
ik mij kon beschermen tegen de voortdurende aanslagen op mijn
gezondheid door natuurlijke en bovennatuurlijke krachten en
wezens. En ook van mijn kant bleef de inmiddels voortdurend
geuite bezorgdheid om zijn gezondheid, een onderdeel van het
culturele idioom dat ik mij had eigen gemaakt, niet langer
geveinsde beleefdheid.
Hasnawi beïnvloedde de loop van het onderzoek aanzienlijk,
afgezien nog van zijn steeds voorbeeldiger rol tijdens de interviews
en de muziekavonden. Net als ik werd hij gekweld door angst om te
falen. Hij hoefde dan wel geen doctoraalexamen te doen, maar hij
was bang zijn goed betaalde baan als tolk voor de volgende jaren
kwijt te raken, en om tekort te schieten in de ogen van zijn
omgeving. Er moest constant gewerkt worden, en echt werken was
45