Afrika in Spiegelbeeld - Shikanda.net

uitzonderingsgevallen hebben twee meisjes van hetzelfde dorp
samen hun meisjesfeest. Ook het moment van initiatie benadrukt
deze individualiteit. Het wordt niet bepaald door enigerlei
onpersoonlijke jarenlange cyclus (zoals de aflossing van mannelijke
leeftijdsgroepen in vele culturen van West en OostAfrika, met vaste
cycli van ongeveer twintig jaar), maar uitsluitend door de
lichamelijke rijping van het meisje: ieder meisjesfeest vindt plaats
in de droge tijd (maartaugustus) volgend op het tijdstip dat het
meisje in kwestie begonnen is te menstrueren en haar borsten
tamelijk volwassen vormen hebben aangenomen. De secondante,
zelf nog vóór de menarche en met een echt kinderfiguurtje,
versterkt dit accent op de individuele ontwikkeling van de
kankanga.
De antropologie heeft zich vaak beziggehouden met
verwantschapsrituelen of staatsrituelen waarin de maatschappelijke
en politieke orde als geheel opgevoerd en verheerlijkt zou worden.
De uittrededans van het Nkoja meisje is echter minstens evenzeer
een ritueel van individualiteit. Deze kenschetsing is overigens niet
alleen van toepassing op het meisjesfeest; binnen de Nkoja cultuur
zijn er andere, vergelijkbare ceremonieën waarin één individu op
bijzondere wijze in het zonnetje wordt gezet — al dan niet als
verwezenlijking en culminatie van groepsbelangen. In
genezingsculten zijn tientallen omstanders er getuige van hoe één
zieke (meestal een vrouw) door de ondersteunende activiteiten van
een cultusleider en reeds geïnitieerde volgelingen (eveneens meestal
vrouwen) gebracht wordt tot extatische aanvaarding van de
bijzondere band met een geest die, tot dan toe verborgen gebleven,
de patiënt ziek maakte; hier is de verwijzing naar sociale groepen
die het nietrituele leven bepalen zelfs nagenoeg afwezig. In
naamverervingsrituelen is een nog veel groter aantal omstanders er
getuige van hoe de dorpsoudsten één lid van de dorpsgemeenschap
(man of vrouw) benoemen tot de unieke erfgenaam van een recent
175