Afrika in Spiegelbeeld - Shikanda.net

hoe de diverse voorstellingen en activiteiten samenhingen. Uit dat
deel van het complex van religieuze voorstellingen dat ik inmiddels
meende te kennen, leidde ik uitspraken af over concrete situaties.
Informanten bleken die uitspraken zonder moeite te kunnen
beoordelen, hetzij als juist en eigen aan het systeem, hetzij als
onzin, en zo werd mijn inzicht in het systeem voortdurend getoetst
en bijgesteld, en kon ik doordringen in steeds gecompliceerder
samenhangen.
Dagenlang achtervolgden Hasnawi en ik onze beste informanten
met vragen over de specifieke vormen van baraka die allerlei
fictieve offers aan steeds weer andere plaatselijke heiligen, in
allerlei met wellust uitgesponnen situaties van rituele verplichtingen
en tegenslag, ons zouden opleveren, in velerlei min of meer
overtuigend gespeelde hoedanigheden van huisvader, dorpsoudste,
vrouwenleidster, arme weduwe, onlangs ingehuwde vrouw,
kinderloze veertigjarige vrouw, enzovoorts. En eindelijk gaven de
informanten ons, met monkelende blikken van verstandhouding,
concrete antwoorden terug in plaats van de hermetische
gemeenplaatsen van de eerste weken.
De methode werkte, vooral ook omdat Hasnawi en ik inmiddels
bij het interviewen erg goed op elkaar ingespeeld waren. De
interviews verliepen daardoor natuurlijker. Het werken met een tolk
was nauwelijks meer storend. De verbanden waarnaar ik tot dan toe
met opzettelijk vage vragen had gezocht, werden plotseling
duidelijk, en mijn informanten waren zichtbaar opgelucht dat ik
eindelijk van enig inzicht begon blijk te geven.
Terwijl in de laatste fase van mijn onderzoek het relatief
eenvoudige achterhalen van tastbare feiten uit heden en verleden
doorging, richtte ik mij toen toch vooral op de waarden en
voorstellingen achter de feiten. Het resultaat was tamelijk
bevredigend, in aanmerking genomen hoe weinig tijd mij ter
beschikking stond.
51