Afrika in Spiegelbeeld - Shikanda.net

toestand geen kookvuur mag hanteren. Het seksuele en het
huishoudelijke domein zijn kennelijk veel minder scherp
onderscheiden dan in de Noordatlantische samenleving.
De man is zich ervan bewust dat zijn echtgenote door een geheel
van rechtsregels en sociale normen vrij goed beschermd is, en dat
het haar bij ontevredenheid over de behandeling die zij van hem
ondervindt, gemakkelijk zal vallen te scheiden. Kan zij als
scheidingsgrond een erkende tekortkoming of vergrijp van de kant
van haar man aanvoeren (bij voorbeeld onvermogen haar van
kleding en huisvesting te voorzien; of klachten in de seksuele sfeer:
met haar vrijen in haar slaap, een geslachtsziekte, impotentie), dan
verspeelt de man de bruidsprijs die hij voor haar betaald heeft, en
krijgt zijn reputatie zo’n deuk dat het hem moeilijk zal vallen in zijn
naaste omgeving een nieuwe vrouw te vinden. De man aanvaardt
vrij laconiek het feit dat zijn vrouw in vele opzichten haar eigen
leven leidt. Wel staat hij erop dat zij zich houdt aan de uiterlijke
omgangsregels tussen echtelieden zoals ze haar tijdens de
initiatietraining zijn ingeprent; ook de man kent die regels wel in
grote trekken, al mist hij het inzicht in de details en de symbolische
achtergronden. Vergrijpen tegen deze etiquette legt hij in eerste
instantie voor aan zijn schoonfamilie, die de vrouw en haar mentrix
ter verantwoording zal roepen en die bij blijvende klachten geen
keuze heeft dan het huwelijk te ontbinden en de bruidsprijs te
retourneren.
Als neerslag van een geheel van (vanuit de vrouw gezien)
expliciete, formeel aangeleerde en gesanctioneerde regels, kan de
dagelijkse omgang tussen man en vrouw bij de Nkoja het best
beschreven worden als tamelijk afstandelijk wederzijds
respectbetoon (sjisjémi) tussen mensen die elkaar niet primair zien
als unieke levensgezellen die voor elkaar zijn voorbestemd, maar
als min of meer toevallig aan elkaar verbonden individuele
vertegenwoordigers van twee sociale categorieën: echtgenoot en
167