Zijn wij anders? Waarom Nederland geen ... - Politieacademie

keer een boete werd gegeven voor het niet bij zich dragen van een identiteitsbewijs.
Bij 40 procent ging het om controles zonder dat er van een andere overtreding
sprake was. 37 procent betrof kleine overtredingen zoals wildplassen, het niet
dragen van een bromfietshelm of zonder redelijk doel in een portiek of tegen een
raamkozijn zitten of liggen. 170
De onderzoeker Goossens stelde vast dat artikel 8A van de Wet op de uitgebreide
identificatieplicht voor wat betreft de zinsnede ‘voor zover dat redelijkerwijs
noodzakelijk is voor de uitoefening van de politietaak’ als grond voor de controle
tamelijk vaag is en ruimte laat voor interpretatie en tal van discussies. 171
Bij veel jongens uit etnische groepen wekken de identiteitscontroles en het preventief
fouilleren gevoelens van discriminatie op. Zo zou de politie volgens
Marokkaans-Nederlandse jongens selectief te werk gaan. De eerste evaluaties
toonden niet aan dat er sprake was van selectiviteit. Dat wil niet zeggen dat het
beeld van selectief optreden bij de betrokken jongens verdwenen is. Verschillende
respondenten gaven aan dat, net als in omringende landen, jongens van allochtone
afkomst meer worden gecontroleerd dan autochtone jongens. Situaties waarbij
zij meerdere malen per dag worden gevraagd hun identiteitspapieren te tonen,
komen ook hier voor. Het maakt dan ook niet meer uit hoe de handelende politieambtenaar
zich tegenover zo’n persoon opstelt: of hij hem tactvol en beleefd
tegemoet treedt of niet. De controles worden vaak door de noodhulp uitgevoerd.
Sommige wijkagenten geven aan dat zij weleens last hebben van deze controles.
Wat zij vaak met veel geduld aan relaties met de jongens hebben opgebouwd,
wordt door collega’s weer afgebroken. Een wijkagent liet een keer de jongens
op het districtsbureau aan zijn collega’s vertellen hoe zij de controles ervoeren.
Enerzijds merkte hij dat zijn collega’s hiervan schrokken. Anderzijds had hij niet
de indruk dat de verhalen veel zouden veranderen.
(Etnische) jongens verzetten zich tegen de maatregelen. Zeker wanneer ook
blijkt dat het handhavingsbeleid onduidelijk is en inconsequent wordt uitgevoerd.
Van een onduidelijk beleid was sprake in Slotervaart in 1998. Het COT
constateerde dat er in de wijk allerlei begrippen en termen rondgingen. Er werd
gesproken van een samenscholingsverbod, van een zerotolerancebeleid en van
een no-nonsensebeleid. Dit alleen al werkt verwarring in de hand. Binnen de
wijkgerichte politie bestonden bovendien verschillende opvattingen over het
handhavingsbeleid. Politiemensen hanteerden verschillende tolerantiegrenzen.
Dit deed afbreuk aan de handhaving en aan het gezag van de politie.
Een enigszins vergelijkbare situatie deed zich voor in de Utrechtse wijk Kanaleneiland.
Het in oktober 2007 ingestelde samenscholingsverbod van meer dan vijf
personen bleek niet waterdicht te zijn. Zeven jongens die het verbod overtraden
170 Buro Jansen en Jansen, 2007.
171 Goossens, 2006: 735.
99