Zijn wij anders? Waarom Nederland geen ... - Politieacademie

die een strafbaar feit hebben gepleegd of zouden proberen te plegen, die getuige
zijn geweest van een strafbaar feit, of er vindt controle plaats op aanwijzing van
de politie. Volgens onderzoekers van de universiteit van Brussel creëert het naast
elkaar bestaan van deze nagenoeg identieke bevoegdheden een vanzelfsprekend
risico dat politiemensen de ene bevoegdheid inroepen voor de gevallen waar ze
de andere niet kunnen of mogen gebruiken. Dit maakt van de identiteitscontrole
een juridisch zeer moeilijk controleerbaar rechtsinstrument dat in de praktijk
overal voor problemen zorgt. 102
Zoals uit diverse onderzoeken naar voren komt, wordt het middel van de persoonscontrole
in de praktijk selectief toegepast. Ook hier is alom sprake van
stereotypering. Uit de praktijk blijkt dat de politie overwegend personen aanhoudt
van Noord- en Centraal-Afrikaanse afkomst in de leeftijd van 18 tot 35 jaar. Het
komt voor dat jongeren meerdere malen per week door dezelfde politiemensen om
hun identiteitskaart worden gevraagd. 103 Vaak gaat het er grof aan toe. Agenten
tutoyeren – wat in Frankrijk al snel als onbeleefd wordt opgevat – zij maken tactloze
opmerkingen en gedragen zich bij de controles vaak ronduit intimiderend. Bij
een persoonscontrole in Lyon, kort na de uitbraak van de rellen in 2005, dreigden
agenten jongens op te sluiten in een transformatorhuisje. 104
Meerdere rapportages wijzen op onnodig of buitenproportioneel geweld-gebruik
door de Franse politie. Medici in de regio Parijs behandelden in 2001 naar schatting
meer dan duizend personen die door politiegeweld gewond waren geraakt. 105 De
Franse politie is al meerdere malen door het Europees Hof voor de Rechten van
de Mens op de vingers getikt vanwege schending van de mensenrechten. Ook in
de jaarrapporten van Amnesty International is de Franse politie een vaste gast. De
mensenrechtenorganisatie wijst al sinds de jaren 1990 op het politiegeweld dat
vooral gericht is tegen migranten. 106
Het gedrag van de politie wordt vooral bepaald door drie factoren. Een eerste factor
is de politiek-maatschappelijke omgeving waarin zij werkt. Delen van de politiek
en het (lands)bestuur zijn met betrekking tot de problematiek van de banlieues
weinig geneigd de nuance te zoeken. Eerder is er sprake van een oorlogsretoriek.
Deze harde toonzetting heeft invloed op het gedrag en het handelen van de politie.
Ook de negatieve inkleuring door veel media mist zijn uitwerking niet. Beweerd
wordt dan ook dat de politie niet langer onbevooroordeeld is, wat zij vanuit haar
functie wel zou moeten zijn. Vooroordelen worden versterkt door het beleid en de
houding van het openbaar bestuur en de politieleiding. Die vooroordelen kunnen
102 Meerschaut & De Hert, 2007: 12.
103 Sire-Marin, 2006: 118.
104 Sire-Marin, 2006: 119.
105 Sire-Marin, 2006: 121.
106 Jaarrapportages Amnesty International 2005, 2006, 2007.
64