Zijn wij anders? Waarom Nederland geen ... - Politieacademie

maakte de zaak er niet makkelijker op. 71 In een onderzoek onder het politiepersoneel
in elf steden gaf 30 procent van de ondervraagde blanke politiemensen aan de
zwarte bevolking als zijn vijand te beschouwen. Zij zagen de situatie in de getto’s
als iets wat de bewoners zelf hadden veroorzaakt. Veel politiemensen konden
weinig begrip opbrengen voor de omstandigheden waaronder de gettobewoners
leefden.
Skolnick noemt het de ‘rotten apple view’. Of het nu gaat om minachting voor
de wet, om criminaliteit of om gebroken gezinnen, het was allemaal de schuld
van de Afro-Amerikaan zelf. Een onderzoek van de Johns Hopkins University in
Maryland onder politiemensen in Maryland in 1967 wees uit dat ruim driekwart
van de ondervraagde blanke politiemannen er zo over dacht. Slechts een kwart
gaf aan dat de rellen weleens het gevolg zouden kunnen zijn van falende overheidsinstituties.
Meer dan driekwart geloofde tevens dat de rellen het werk waren
van linkse agitators en criminelen. De Kerner Commission weersprak het bestaan
van een dergelijk complot. 72
De gegeven stereotypen en vooroordelen hadden onmiskenbaar hun weerslag op
het optreden in de wijken. Zij kwamen vooral aan de oppervlakte bij agressive
preventive patrolling. Oorspronkelijk bedoeld als middel om de controle op
de getto’s te verstevigen, werd deze tactiek steeds meer een doel op zich. De
gevolgen op lange termijn werden onvoldoende gezien. Het grote probleem was
dat de politie voortdurend inbreuk maakte op de vrijheden van de bewoners. Zij
konden zonder enige verdenking staande worden gehouden, ter plekke worden
ondervraagd of meegenomen worden voor verhoor op het bureau. Hierbij ging de
politie selectief te werk. In vijftien grote steden bleek dat bijna twee keer zo veel
Afro-Amerikanen werden aangehouden als blanke Amerikanen. 73 De maatregelen
wekten veel irritatie in de Afro-Amerikaanse gemeenschap. Zij droegen bij tot
een verdere verslechtering van de relatie tussen politie en bevolking.
In deze sfeer van onderling wantrouwen is er een voortdurend risico van escalatie.
Interventies, vaak simpele routinematige contacten, kunnen dan zomaar
aanleiding zijn voor een hevige reactie van de wijkbewoners. In de Verenigde
Staten was dit ook het geval. De Kerner Commission zei hier over: ‘Almost
invariably the incident that ignites disorder arises from police action.’ 40 procent
van de incidenten die in de jaren 1960 aanleiding waren voor rellen, hield verband
met een politie-interventie. Meestal ging het om routinematige handelingen zoals
verkeerscontroles, huiszoekingen of een interventie bij een ruzie. Waar dergelijke
handelingen in een andere omgeving geen aanleiding gaven tot beroering,
gaven zij die nu wel. Dit had te maken met een toenemende verstoorde sociale
71 Hahn & Jeffries, 2003: 130.
72 Skolnick, 1969: 260.
73 Wilson, 1972: 57.
51