Zijn wij anders? Waarom Nederland geen ... - Politieacademie

een gelijkwaardige positie in de samenleving. Het is lang niet altijd vanzelfsprekend
dat grootschalig geweld waarbij een of meer etnische groepen betrokken zijn,
ook de kwalificatie ‘etnische rel’ verdient. Dat is alleen terecht als niet alleen de
samenstelling van de betrokken groep of groepen, maar ook de beweegredenen
van de deelnemers gerelateerd zijn aan etniciteit (zie de definitie hiervoor). Om die
reden is het zeer de vraag of de kwalificatie ‘etnische rel’ voor de gebeurtenissen
in Culemborg van toepassing is: de beweegredenen van de betrokkenen lijken niet
gerelateerd te zijn aan etniciteit. 5
Bij het benoemen van rellen met betrokkenheid van etnische groepen zijn onderzoekers
steeds meer geneigd te spreken over urban violence met vermijding van
de etnische connotatie. Dat komt deels doordat, zeker in het Europa van na 1945,
‘etniciteit’ een beladen begrip is. De Holocaust heeft in die zin de omgang met
andere etnische groepen sterk bepaald. Etniciteit wordt dan ook vaak in verband
gebracht met de afkeer van vreemdelingen, met xenofobie en discriminatie. De
opleving van extreemrechts in de jaren 1980 versterkte deze gevoelens nog meer. In
Groot-Brittannië werd er aan het begin van de jaren 1980 de voorkeur aan gegeven
te spreken van inner-cityriots als het ging over de rellen van Brixton, Liverpool,
Bristol en Birmingham die in deze periode plaatsgrepen. In Frankrijk spreken
politie en autoriteiten van violence urbaine, waarmee de rellen in de banlieues
worden bedoeld, een term die voor het eerst in de jaren 1990 werd gebruikt.
Duidelijk is in ieder geval dat het merendeel van de rellen zich in een stedelijke
omgeving afspeelt. Dit aspect rechtvaardigt het gebruik van een geografische
aanduiding van het geweld: inner-city of urbaine. Door de rellen aan te duiden
als ‘stedelijk geweld’ kiest men voor een neutralere benadering. Deze aanduiding
zegt echter niets over de deelnemers aan de ongeregeldheden. De bevolking van
wijken als Bristol, Southall en Toxteth bestond hoofdzakelijk uit West-Indiërs of
Pakistani. Dat etniciteit een rol speelde, kan moeilijk worden ontkend. Ook de
meest recente confrontaties in Bradford en Oldham hadden een etnisch karakter.
Etnische groepen, moslim- en blanke jongeren, moslims en West-Indiërs daagden
elkaar uit en kwamen met elkaar in conflict. Als de politie tussenbeide kwam om
de orde te herstellen, richtte het geweld zich veelal tegen de politie.
In eigen land kiest het Crisisonderzoeksteam (COT) voor een andere benadering.
In een studie over de openbare orde schrijft het COT de overlast en het geweld
in Nederland vooral toe aan jongerengroepen. Een substantieel deel van de
ordeverstoringen vanaf de jaren 1990 kan op het conto van hinderlijke, overlast
gevende of criminele groepen worden geschreven. Etniciteit speelt soms een rol,
maar is geen specifiek kenmerk van de ordeverstoringen. 6
5 http://www.vkblog.nl/bericht/295096/Geen_etnisch_conflict.
6 COT, 2002: 97-98.
13