Zijn wij anders? Waarom Nederland geen ... - Politieacademie

Andere dancings volgden. Uitbaters verdedigden hun besluit door aan te geven
dat het Nederlandse publiek wegbleef als zij de buitenlanders toelieten.
Op zondag 3 september 1961 kwam het tot ongeregeldheden toen een groep van
circa vijftig Italianen een van de dancings binnendrong. De gemeentepolitie van
Almelo moest meerdere malen in actie komen. Eerst om de Italianen uiteen te
drijven, vervolgens om een groep Twentenaren te verjagen die ‘met de Italianen
wilde afrekenen’. Met assistentie van de omliggende korpsen, de Rijkspolitie en
de Koninklijke Marechaussee werd de rust hersteld. 134
De gastarbeiders vonden dat zij onvoldoende door de politie werden beschermd
tegen het geweld en gingen op 4 september massaal in staking. De burgemeester
van Enschede trachtte de rivaliserende partijen tevergeefs te verzoenen. Hij vroeg
de bevolking om meer begrip voor de positie van de buitenlandse werknemers,
die over het algemeen als werknemers goed werden gewaardeerd. Hij beloofde de
Italianen en Spanjaarden meer bescherming en sommeerde de betrokken horecaeigenaren
om de bordjes met de tekst ‘Verboden voor Italianen’ weg te halen.
De gevechten tussen gastarbeiders en Nederlanders duurden bijna een hele week.
De situatie werd ook door de regering als verontrustend ervaren. De Nederlandse
economie was immers sterk afhankelijk van buitenlandse werkkrachten en de
regering was bang dat door alle negatieve beeldvorming de werving in gevaar
kwam. De Italiaanse regering drong er op 8 september bij de Nederlandse regering
op aan haar burgers beter te beschermen. Veel Zuid-Europeanen hielden het toen
al voor gezien. Kort na de rellen namen meer dan 150 Italianen en Spanjaarden
ontslag en verlieten Nederland. 135
De tweede grote rel rond gastarbeiders vond plaats in de Rotterdamse Afrikaanderwijk
in 1972, waar bewoners zich verzetten tegen de komst van Turkse gastarbeiders. De
Rotterdamse volkswijken kregen aan het begin van de jaren 1970 te maken met een
groeiende instroom van voornamelijk Turkse gastarbeiders. Een kleine groep meer
gefortuneerde Turken begon in deze wijken panden op te kopen die zij verbouwden
tot pensions voor landgenoten. Naast deze pensions kwamen er ook steeds meer
thee- en koffiehuizen en Turkse winkels die Turkse klanten bedienden met hun
eigen inheemse producten. Zo ontstond er een nieuwe economische infrastructuur
die was toegesneden op de behoeften van de eigen gemeenschap. 136
In de beleving van de autochtone bewoners in de Rotterdamse volkswijken was
er sprake van een Turkse invasie. De Turken kochten de woningen van de Rotterdammers
op en namen bezit van hun wijken. Contacten met de Turkse nieuwkomers
waren beperkt. Eerder nam men een defensieve houding aan. De bewoners
organiseerden zich in wijk- en actiecomités en vroegen de gemeente om bescher-
134 Witte, 1996: 116.
135 Groenendijk, 1990.
136 Rapport Gemeentepolitie Rotterdam, Historische collectie Rotterdam.
82